سردرد یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که در هنگام داشتن مشکل، برای ما به وجود می‌آید. احتمالا همه‌ی ما در طول زندگی خود بنا به دلایل مختلفی دچار سردرد شده‌ایم. سردردها دلایل مختلفی دارند و به دسته‌های متفاوتی نیز تقسیم می‌شوند. بر اساس نوع سردرد، ناحیه خاصی از سر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. یکی از دلایلی که باعث سردرد می‌شود، میگرن است. خود میگرن نیز انواع مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها، میگرن همراه با هاله و میگرن بدون هاله هستند. در این مقاله از تریتا، به تشریح علائم میگرن می‌پردازیم و محرک‌هایی که باعث وقوع سردردهای میگرنی می‌شوند را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در نهایت راهکارهایی را نیز برای پیشگیری از سردردهای میگرنی ارائه خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
پیش‌تر در تریتا، در مورد ماهیت میگرن، درمان میگرن و همچنین انواع سردرد نیز صحبت شده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مطالب مربوط به آن‌ها را نیز مطالعه کنید.
سردرد میگرنی چیست؟
میگرن معمولا سردرد شدیدی است که می‌تواند ساعت‌ها و یا حتی روزها طول بکشد. دردی که معمولا از پیشانی، کنار سر و اطراف چشم‌ها شروع می‌شود، به تدریج بدتر می‌شود. به نظر می‌رسد که هر گونه حرکت، فعالیت، نور شدید، یا صدای بلند فرد دچار میگرن را بیشتر آزار می‌دهد. تهوع و استفراغ نیز در طی میگرن شایع است.
میگرن ممکن است تنها یک یا دو بار در سال و یا اغلب به صورت روزانه رخ دهد. زنان بیشتر از مردان مبتلا به میگرن هستند. انواع مختلفی از سردردهای میگرنی وجود دارند. رایج‌ترین انواع میگرن، میگرن کلاسیک و میگرن عادی هستند. برخی از انواع میگرن موارد زیر هستند:
- میگرن کلاسیک (که میگرن پیچیده نیز نامیده می‌شود) با یک علامت هشدار دهنده به نام هاله شروع می‌شود. این نوع میگرن، گاهی اوقات «میگرن با هاله» نیز نامیده می‌شود. هاله اغلب شامل تغییراتی در طریقه‌ای است که شما می‌بینید. شما ممکن است نوره‌ی چشمک‌زن، رنگ‌ها، الگویی از خطوط، یا سایه‌ها را ببینید، یا ممکن است به طور موقت بخشی از دید خود را از دست بدهید، مانند دید جانبی. همچنین ممکن است احساس سوزش عجیبی کنید و یا در یک طرف بدن خود ضعف ماهیچه داشته باشید. غیر از این موارد، ممکن است در ارتباط برقرار کردن نیز مشکل داشته باشید و احساس افسردگی، عصبانیت و بی‌قراری بکنید. هاله حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است قبل و یا بعد از درد سر اتفاق بیفتد. گاهی اوقات درد و هاله با هم همپوشانی دارند و یا درد هرگز اتفاق نمی‌افتد. درد سر میگرن کلاسیک، ممکن است در یک طرف سر و یا در هر دو طرف رخ دهد.
- میگرن عادی با هاله شروع نمی‌شود. به همین دلیل، این نوع میگرن «میگرن بدون هاله» نیز نامیده می‌شود. میگرن عادی، ممکن است آهسته‌تر از میگرن کلاسیک شروع شود، بیشتر طول بکشد و بیشتر در فعالیت‌های روزانه دخالت کند. درد میگرن عادی ممکن است تنها در یک طرف سر باشد. بیشتر افرادی که میگرن دارند، دچار میگرن بدون هاله هستند.
- میگرن فلج مغزی همانند سکته، باعث می‌شود که یک طرف بدن ضعیف شود. علائم این نوع میگرن موقتی بوده و بخشی از حمله میگرنی می‌باشند. قسمت‌هایی از بدن که از ضعف رنج خواهند برد، ممکن است شامل صورت، بازو و یا پا باشند. این ضعف می‌تواند از یک ساعت تا روز ادامه پیدا کند. این میگرن، اغلب در عرض ۲۴ ساعت برطرف می‌شود. برای این نوع میگرن که نادر نیز هست، درد سر می‌تواند قبل و یا بعد از ضعف ایجاد شود.
- میگرن شبکیه (که میگرن چشمی نیز نامیده می‌شود) باعث تغییراتی در بینایی می‌شود که به تغییرات دید ناشی از هاله مربوط نیست. علائم میگرن شبکیه، شامل کاهش بینایی و یا حتی کوری در یک چشم هستند. با اینکه این علائم زیاد طول نمی کشد، اما می‌توانند قبل یا بعد از درد سر رخ دهند. اگر شما این نوع میگرن را تجربه می‌کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
میگرن مانند چه چیزی است؟
درد سردرد میگرنی می‌تواند شدید باشد. این درد می‌تواند در مسیر فعالیت‌های روزانه قرار گیرد. علائم میگرن در همه افراد یکسان نیست. ممکن است چند ساعت تا یک روز قبل از شروع سردرد، بتوانید وقوع سردرد میگرنی را پیش‌بینی کنیدو حس کنید که درد در حال رخ دادن است. این احساسات می‌تواند شامل کمبود انرژی، خستگی، میل به خوردن غذا، تشنگی و تغییر خلق‌و‌خو باشد.
علائم میگرن چه چیزهایی هستند؟
علائم احتمالی میگرن عبارتند از:
- گرفتگی یا درد شدید ضربان‌دار در یک یا هر دو طرف سر
- دردی که با داشتن فعالیت فیزیکی بدتر می‌شود.
- حالت تهوع یا استفراغ
- تغییراتی در نحوه دیدن، از جمله بروز تاری دید و یا نقاط کور.
- ناراحت بودن از نور، سر و صدا و یا بو
- احساس خستگی و یا سردرگمی
- مسدود شدن بینی
- احساس سرما یا احساس عرق کردن
- سفت شدن یا نرم شدن گردن
- سبک شدن سر
- حساس شدن پوست سر
چه چیزی باعث میگرن و شروع علائم آن می‌شود؟
پزشکان دقیقا نمی‌دانند چه چیزی باعث میگرن می‌شود. به نظر می‌رسد که سردردهای میگرنی ممکن است تا حدی ناشی از تغییرات در سطح یک ماده شیمیایی بدن به نام سروتونین باشد. سروتونین نقش‌های زیادی در بدن دارد و می‌تواند بر روی رگ‌های خونی تاثیر بگذارد. زمانی که میزان سروتونین بالا باشد، رگ‌های خونی منقبض می‌شوند. هنگامی که سروتونین کاهش می‌یابد، رگ‌های خونی منبسط می‌شوند. این تورم می‌تواند باعث درد و یا مشکلات دیگر شود. جنبه دیگری که در حال مطالعه است این است که سردردهای میگرنی با الگوی گسترده فعالیت الکتریکی در مغز همراه هستند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است یک عامل وراثت در وقوع میگرن دخالت داشته باشد، به این معنی که سردردهای میگرنی، ممکن است در خانواده‌ها به وقوع بپیوندند. محققان، برخی از ژن‌های مرتبط با میگرن را شناسایی کرده‌اند. با این حال، آن‌ها مطمئن نیستند که چرا این ژن‌ها بر بعضی از افراد، بیشتراز بقیه تاثیر می‌گذارند. بنیاد میگرن امریکا گزارش می‌دهد که اگر یکی از والدین شما میگرن داشته باشد، احتمال اینکه خود شما نیز میگرن داشته باشید، ۵۰ درصد است. اگر هر دو والدین شما میگرن دارند، شانس ابتلای شما به میگرن، تا ۷۵ درصد افزایش می‌یابد. در نهایت به نظر می‌رسد که میگرن ناشی از ترکیبی از عوامل است:
- ژنتیکی
- محیطی
- سبک زندگی
احتمال اینکه زنان به میگرن مزمن (میگرنی که ۱۵ روز در ماه یا بیشتر رخ می‌دهد) مبتلا شوند، بیشتر از مردان است. این موضوع، احتمالا به هورمون‌ها مرتبط است. هورمون‌ها در هر ماه در زمان دوره ماهیانه بانوان نوسان می‌کنند. همچنین اگر خانمی باردار باشید و یا به دوران یائسگی رسیده باشید،هورمون‌ها می‌توانند نوسان کنند.
برخی از عوامل خطر و محرک‌های علائم میگرن چه هستند؟
برخی چیزها باعث می‌شوند که احتمال سردرد میگرنی بیشتر شود، که این‌ها عوامل خطر نامیده می‌شوند. چیزهای دیگر نیز هستند که ممکن است منجر به میگرن شوند که محرک نامیده می‌شوند.
عوامل خطر شایع میگرن عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: احتمال بیشتری وجود دارد که شما دچار میگرن شوید اگر یکی از والدین و یا هر دوی آن‌ها مبتلا به میگرن باشند.
- جنسیت: زنان نسبت به مردان احتمال بیشتری برای ابتلا به میگرن دارند.
- سن: بیشتر افراد اولین میگرن خود را در دوران نوجوانی دارند، اما میگرن می‌تواند در هر سنی، معمولا قبل از سن ۴۰ سالگی شروع شود.
محرک‌های شایع میگرن نیز، موارد زیر را شامل می‌شود:
- غذا و نوشیدنی: برخی غذاها و نوشیدنی‌های خاص (در ادامه لیست خواهند شد)، ممکن است باعث میگرن شوند. کم نوشیدن آب و حذف وعده‌های غذایی نیز ممکن است منجر به میگرن شود.
- تغییرات هورمونی: زنان ممکن است میگرن مرتبط با چرخه‌های قاعدگی، یائسگی و یا استفاده از کنترل هورمونی تولد و یا هورمون‌درمانی جایگزینی را تجربه کنند.
- استرس: استرس ممکن است باعث میگرن شود. استرس شامل احساس درماندگی در خانه و یا کار است اما اگر بیش از حد ورزش کنید و یا خواب کافی نداشته باشید، بدن نیز می‌تواند استرس داشته باشد.
- حواس: صدای بلند، چراغ‌های روشن (مانند چراغ‌های چشمک‌زن یا نور خورشید)، و یا بوی قوی (مانند دود رنگ یا برخی عطرها) ممکن است باعث میگرن شوند.
- داروها: برخی داروها ممکن است باعث میگرن شوند. اگر فکر می‌کنید میگرن ممکن است با داروهایی که مصرف می‌کنید ارتباط داشته باشد، با پزشک خود مضورت کنید. ممکن است پزشک بتواند داروی جایگزین دیگری را تجویز کند.
- بیماری: بیماری‌هایی مثل سرما خوردگی و یا آنفولانزا، می‌توانند منجر به میگرن به ویژه در کودکان شوند.
غذاهایی که می‌توانند منجر به میگرن شوند:
- گوشت کهنه، کنسروی، پخته شده و یا فرآوری شده (مثل هات‌داگ، پپرونی و سوسیس)
- پنیر کهنه
- نوشیدنی‌های الکلی (به خصوص شراب قرمز)
- آسپارتام
- آووکادو
- انواع لوبیاها
- مخمر بروئر (شامل کیک مخمر تازه، دونات و نان خمیرترش) کافئین (به طور اضافی)
- سوپ کنسروی
- شکلات و کاکائو
- برخی محصولات لبنی (مانند دوغ کره و خامه ترش)
- انجیر
- عدس
- نرم‌کننده‌های گوشت
- مونوسدیم گلوتامات
- آجیل و کره بادام زمینی
- پیاز
- پشن فروت
- نخود فرنگی
- سس سویا
- کلم ترش
- آلو قرمز
- کشمش
آیا می توان از وقوع میگرن جلوگیری کرد؟
در صورتی که بیش از ۲ بار در ماه سردرد داشته باشید، مصرف دارو برای پیشگیری از میگرن می‌تواند مفید باشد. اگر سردرد شما کار کردن و فعالیت را برای شما سخت می‌کند، می‌توانید مصرف دارو را به عناون یک گزینه مدنظر قرار دهید. این داروها چه سردرد داشته باشید و چه نداشته باشید، باید هر روز مصرف شوند.
داروهای پیش‌گیری‌کننده از میگرن می‌توانند شامل داروهای تجویزی‌ای باشند که اغلب برای درمان بیماری‌های دیگر به کار می‌روند. داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی، داروهای کاهش فشار خون و حتی تزریقات بوتاکس برخی از داروهایی هستند که ممکن پزشک معالج برای شما تجویز کند. مهار کننده‌های پپتید مربوط به ژن کلسی‌تونین (CGRP) نیز می‌توانند به جلوگیری از میگرن کمک کنند. آن‌ها این کار را با مسدود کردن یک پپتید مربوط به ژن در بدن انجام می‌دهند. گفته می‌شود که این پپتید در طول حمله میگرنی افزایش می‌یابد، بنابراین مسدود کردن آن می‌تواند به جلوگیری از میگرن کمک کند.
همچنین تعدادی از درمان‌های غیر پزشکی نیز برای کمک به به حداقل رساندن درد و تکرار سردردهای میگرنی طراحی شده‌اند. یکی از آن‌ها استفاده از یک وسیله تحریک الکتریکی است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا نیز تایید شده است. این دستگاه یک هدبند است که فرد باید روزی یک‌بار به مدت ۲۰ دقیقه برای تحریک عصب مرتبط با میگرن از آن استفاده کند. یکی دیگر از درمان‌های غیر پزشکی، مشاوره با هدف کمک به بیمار، در کنترل میگرن است. این مشاوره زمانی بهتر جواب می‌دهد که با پیشگیری پزشکی از میگرن نیز همراه باشد.
برای جلوگیری از میگرن چه کار دیگری می‌توان انجام داد؟
در حالی که هیچ روش مطمئنی برای جلوگیری از سردردهای میگرنی وجود ندارد، اما در اینجا برخی چیزها آورده شده‌اند که می‌توانند به شما کمک کنند:
- به طور منظم غذا بخورید و از وعده‌های غذایی صرف‌نظر نکنید.
- برنامه خواب منظم داشته باشید.
- به طور منظم ورزش کنید. ورزش هوازی می‌تواند به کاهش تنش و همچنین کنترل وزن کمک کند. مد نظر داشته باشید که چاقی می‌تواند به بروز میگرن کمک کند.
- از یک دفترچه یادداشت میگرن استفاده کنید تا به شما کمک کند آگاه شوید که چه چیزی میگرن شما را تحریک می‌کند و چه درمان‌هایی بیش از همه به شما کمک می‌کنند.
کنار آمدن با میگرن و علائم آن
حملات میگرنی می‌توانند به سرعت و چندین بار بدون هشدار پیش بیایند. آن‌ها می‌توانند روز شما و یا حتی چند روز را خراب کنند. این حملات، می‌توانند باعث شوند که شما کار خود، رویدادهای مهم و سرگرمی خود را از دست بدهید. اگر حملات مکرر میگرنی دارید، احتمالا احساس می‌کنید که کنترل کامل زندگی خود را ندارید.
برای همین مهم است که با پزشک خود همکاری کنید تا بتوانید مجددا کنترل اوضاع را به دست بگیرید. از یک دفترچه یادداشت برای میگرن استفاده کنید و زمانی که دچار میگرن شدید، وضعیت محیطی و عوامل موثر که باعث میگرن شده را در آن یادداشت کنید. مثلا گزارشی از شرایط آب و هوایی اطراف بنویسید و اگر در معرض بوها و محیط‌های غیر معمول قرار گرفتید، آن‌ها را نیز یادداشت کنید تا از محرک‌های سردرد خود آگاه شوید.
دانستن محرک‌های میگرن، می‌تواند به شما در جلوگیری از میگرن کمک کند. همچنین ممکن است پزشک داروهای مختلف و یا ترکیبی از داروها را تجویز کند. عمل به توصیه‌ها به طور مرتب، برای جلوگیری از میگرن و یا متوقف‌کردن آن‌ها در زمان شروع علائم سردرد بسیار موثر خواهد بود.
منبع: FamilyDoctor
