سردرد بعضی اوقات به سختی شرح داده می‌شود؛ ولی بعضی علائم عمومی مانند احساس تپش و ضربان و فشار ثابت، بی‌وقفه و یا متناوب است. موقعیت سردرد نیز می‌تواند در قسمتی از صورت یا جمجمه باشد و یا کل سر را در برگیرد. سر یکی از شایع‌ترین مکان‌های ایجاد درد در بدن است. علت سردرد ممکن است خودجوش یا مرتبط با تمرین یا فعالیتی باشد. سردرد ممکن است شروع حاد داشته باشد یا ماهیت مزمن با شدت یا بدون شدت بیشتر داشته باشد. سردرد اغلب با تهوع و استفراغ همراه است. این امر به ویژه در مورد سردردهای میگرنی صادق است. برای بررسی انواع سردرد و برخی علل آن با تریتا همراه باشید.
انواع سردرد چیست؟
در سال ۲۰۱۳، انجمن بین‌المللی سردرد اخرین سیستم طبقه‌بندی انواع سردرد را منتشر کرد. به دلیل این که بسیاری از مردم از سردرد رنج می‌برند و هم‌چنین درمان آن بعضی اوقات مشکل است، انجمن سردرد امیدوار است که سیستم طبقه‌بندی جدید بتواند به مراقبت‌های بهداشتی افراد برای تشخیص نوع سردرد بیماران و بهبودی بیشتر و موثرتر روش‌های درمانی کمک کند.
دستورالعمل‌ها گسترده است و انجمن سردرد توصیه می‌کند که متخصصان بهداشت درمورد دستورالعمل‌ها به طر مکرر با یکدیگر مشورت کنند تا به تشخیص قطعی برسند.
سه دسته اصلی انواع سردرد بر اساس منشا درد عبارت است از:
- سردردهای اولیه
- سردردهای ثانویه
- درد اعصاب جمجمه، درد صورت و سایر سردردها
در دستورالعمل‌ها هم‌چنین ذکر شده که بیمار ممکن است علائمی داشته باشد که شامل بیش از یک نوع سردرد در همان لحظه باشد.
سردردهای اولیه کدام‌اند؟
سردردهای اولیه کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بعضی افراد سردردهای گاه به گاه دارند که به سرعت از بین می‌رود در حالی که سایر افراد مبتلا به سردردهای ناتوان‌کننده هستند. در حالی که این سردردها تهدیدکننده زندگی افراد نیستند؛ ولی می‌تواند با علائمی همراه شود که تقلید کننده سکته مغزی باشد؛ در حالی که سکته مغزی نیست و صرفا سردرد است.
از جمله سردردهای اولیه شایع می‌توان به سردرد تنشی، میگرن و سردردهای خوشه‌ای اشاره کرد و انواع دیگر سردردهای کم‌تر رایج است.
سردرد تنشی
این نوع سردرد رایج‌ترین نوع سردرد در طبقه سردردهای اولیه است. احتمال ابتلا به سردرد تنشی در بانوان نسبت به آقایان بیشتر است. طبق گفته‌های سازمان جهانی بهداشت، از هر ۲۰ نفر در دنیای توسعه یافته حال حاظر، ۱ نفر هر روز از سردرد تنشی رنج می‌برد.
سردرد میگرن
سردرد میگرن دومین سردرد شایع از دسته سردردهای اولیه است. سردرد میگرن هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قبل از بلوغ، پسران و دختران به طور یکسان تحت تاثیر میگرن قرار می‌گیرند ولی بعد از بلوغ، بیشتر بانوان دچار سردرد میگرن می‌شوند. بسیاری از بیماران سردردهای شدید را با میگرن یکسان می‌دانند؛ در صورتی که میزان درد بیانگر تشخیص میگرن نیست. برای مطالعه بیشتر در مورد میگرن، حتما مقاله میگرن چیست؟ را مطالعه کنید و با علل، علائم و روش‌های درمان آن آشنا شوید.
سردردهای خوشه‌ای
این سردرد نادرترین عضو سردردهای اولیه است. این سردرد معمولا مردان را در اواخر ۲۰ سالگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال، خانم‌ها و کودکان نیز احتمال دارد از این نوع سردرد رنج ببرند.
سردردهای ثانویه چیست؟
سردردهای ثانویه به دلیل مشکلات زیرساختاری یا عفونی در گردن یا سر رخ می‌دهد. این نوع سردرد گروه وسیعی از شرایط پزشکی در گستره دردهای دندان بخاطر عفونت دندان یا دردهای ناشی از عفونت سینوسها تا شرایط تهدیدکننده زندگی مانند خونریزی مغزی یا عفونت‌هایی مانند ورم مغز یا مننژیت را در بر می‌گیرد. سردردهای آسیب‌زا به همراه سردردهای پس از ضربه مغزی نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
این دسته از سردردها هم‌چنین شامل سردردهای مرتبط با سوء مصرف مواد و مصرف بیش از حد دارو برای درمان سردرد می‌شود. سردردهای خماری نیز در این دسته هستند. افرادی که مقدار زیادی الکل مصرف می‌کنند، ممکن است به دلیل اثرات الکل و کم‌آبی بدن، با سردرد شدیدی بیدار شوند.
درد اعصاب جمجمه، صورت و سایر سردردها چیست؟
درد اعصاب جمجمه بیانگر التهاب در یکی از ۱۲ شبکه عصبی مغز است که از مغز برای کنترل ماهیچه‌ها و منتقل کردن سیگنال‌های حسی مانند درد منشعب می‌شود و از سر و گردن به سایر بخش‌های بدن می‌رود. احتمالا رایج‌ترین مثال شبکه عصبی سه قلو است که اعصاب سه قلو (اعصاب حسی که صورت را عصبی‌دهی می‌کنند و باعث درد شدید هنگام تحریک یا التهاب می‌شوند) را عصب‌دهی می‌کنند.
انواع سردرد
۱۷ نوع از رایج‌ترین انواع سردرد که بسته به طبقه‌ای که به آن متعلق هستند، در زیر آورده شده است:
- سردرد تنشی اولیه دوره‌ای
- سردرد تنشی اولیه کرومیک
- سردرد اولیه انقباض ماهیچه‌ها
- سردرد میگرن اولیه به همراه هاله
- سردرد میگرن اولیه بدون هاله
- سردرد خوشه‌ای اولیه
- همیکرانی اولیه پاروکسیسمال (نوعی سردرد خوشه‌ای)
- سردرد سرفه اولیه
- سردرد چاقوزنی اولیه (برخورد مکرر چاقو)
- سردرد اولیه مرتبط با ارتباط جنسی
- سردرد رعدوبرق اولیه
- سردرد هیپنیک (سردردهایی که فرد را از خواب بیدار می‌کند)
- Hemicrania Continua (سردردهایی که همیشه در یک طرف سر یعنی راست یا چپ هستند)
- سردرد جدید مداوم روزانه (NDPH) (نوعی سردرد مزمن)
- سردرد ناشی از فشار
- نورالژی سه قلو و سایر التهابات عصب مغز
- سردردهای ثانویه به دلیل:
-
- ضربه
- اختلالات
- عفونت
- مشکلات ساختاری در استخوان‌های صورت، دندان‌ها، چشم‌ها، گوش‌ها، بینی ، سینوسها یا سایر ساختارها
- سوء مصرف یا ترک مواد
علت ایجاد سردرد چیست؟
سردرد میگرنی به دلیل التهاب یا تحریک ساختارهای اطراف مفز یا تحریک عملکرد آن‌ها به وجود می‌آید. در حالی که مغز هیچ‌گونه حسگر درد ندارد، هر چیزی در بالای شانه‌ها مانند گردن، جمجه و صورت می‌تواند حس سردرد به فرد القا کند. بیماری‌های سیستمیک، مانند عفونت یا کم‌آبی می‌تواند با سردرد رابطه داشته باشد. این گونه سردردها را، سردردهای سمی می‌نامند. تغییر در گردش و جریان خون یا ضربه نیز می‌تواند باعث ایجاد سردرد شوند.
تغییرات در عوامل شیمیایی مغز هم می‌تواند با سردرد در ارتباط باشد. واکنش نسبت به داروها، سوء مصرف مواد مخدر و ترک مواد می‌توانند سردرد ایجاد کنند. زندگی هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. در نتیجه تارخچه سردردهای هر فرد مهم است. تشخیص الگو یا عوامل شتاب‌دهنده مانند تغزیه، استرس و… در ترکیب با آزمایشات فیزیکی و مرتبط با علائم، می‌تواند به تشخیص علت هر سردرد خاص کمک کند.
علائم و نشانه‌های سردرد تنشی چیست؟
علائم و نشانه‌های رایج سردرد تنشی عبارت است از:
- دردی که از پشت سر و بالای گردن شروع می‌شود و اغلب مثل فشار در سر شرح داده می‌شود. این سردرد احتمالا می‌تواند کل سر را محاصره کند.
- شدیدترین فشار ممکن است در شقیقه‌ها یا بالای ابروها که در آن عضلات گیجگاهی و پیشانی قرار دارند، احساس شود.
- درد ممکن است از نظر شدت متفاوت باشد اما معمولا ناتوان‌کننده نیست، به این معنی که فرد مبتلا ممکن است به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد. درد معمولا دوطرفه است (هر دو طرف سر را درگیر می‌کند).
- این درد با هاله، تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور و صدا همراه نیست.
- این درد به صورت پراکنده (به ندرت و بدون الگو) رخ می‌دهد اما می‌تواند به طور مکرر و حتی روزانه در برخی از افراد رخ دهد.
- این درد به اکثر افراد اجازه می‌دهد با وجود سردرد، عملکرد طبیعی خود را داشته باشند.
علائم و نشانه‌های سردردهای خوشه‌ای چیست؟
سردردهای خوشه‌ای سردردهایی هستند که به صورت گروهی (خوشه‌ای) با دوره‌های بدون درد چند ماه یا سال از هم جدا می‌شوند. ممکن است یک بیمار به طور روزانه برای هفته‌ها یا ماه‌ها دچار سردرد شود و سپس سال‌ها بدون درد باشد. این نوع سردرد بیشتر مردان را درگیر می‌کند. این سردردها اغلب در نوجوانی شروع می‌شوند اما می‌توانند تا میانسالی نیز ادامه پیدا کنند.
- در دوره‌ای که سردردهای خوشه‌ای رخ می‌دهد، درد معمولا یک یا دو بار در روز رخ می‌دهد، اما برخی از بیماران ممکن است بیش از دو بار در روز درد را تجربه کنند.
- هر دوره سردرد حداقل بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد.
- حملات معمولا در هر روز اتفاق می‌افتد و اغلب بیمار را شب‌ها از خواب راحت بیدار می‌کند.
- این درد معمولا آزاردهنده است و در اطراف یا پشت یک چشم قرار دارد.
- برخی از بیماران این درد را مانند احساس سیخ زدن داغ در چشم توصیف می‌کنند. چشم آسیب دیده ممکن است قرمز، ملتهب و آبکی شود.
- بینی در طرف آسیب دیده ممکن است دچار گرفتگی و آبریزش شود.
برخلاف افرادی که سردردهای میگرنی دارند، افرادی که سردردهای خوشه‌ای دارند بی‌قرار هستند. این افراد اغلب روی زمین راه می‌روند و یا سر خود را به دیوار می‌کوبند. افراد مبتلا به سردردهای خوشه‌ای می‌توانند به اقدامات ناامیدکننده‌ای از جمله افکار خودکشی سوق داده شوند.
چه موقع باید برای سردرد به دنبال مراقبت پزشکی باشم؟
در صورت بروز سردردهای زیر به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:
- «بدترین سردرد زندگی شما». این واژه‌ای است که اغلب در کتب درسی به عنوان نشانه‌ای برای پزشکان در نظر گرفته می‌شود تا تشخیص خونریزی زیر عنکبوتیه به دلیل پارگی آنوریسم مغزی را در نظر بگیرند. میزان درد اغلب با توجه به ظاهر بیمار و سایر علائم و نشانه‌های مرتبط در نظر گرفته می‌شود. اغلب اوقات، توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی از بیماران خواسته می‌شود از این عبارت استفاده كنند.
- متفاوت از سردردهای معمول شما.
- ناگهانی شروع می‌شود یا با فشار، سرفه، خم شدن یا فعالیت جنسی تشدید می شود.
- با تهوع و استفراغ مداوم همراه است.
- همراه با تب یا سفتی گردن. سفتی گردن ممکن است به دلیل مننژیت یا خون ناشی از پارگی آنوریسم باشد. با این حال، اکثر بیمارانی که از سفتی گردن شکایت می‌کنند، اسپاسم و التهاب عضلانی را به عنوان علائم بیان می‌کنند.
- همراه با تشنج.
- همراه با ضربه اخیر سر یا زمین خوردن.
- با تغییرات در بینایی، گفتار یا رفتار مرتبط است.
- همراه با ضعف یا تغییر حس در یک طرف بدن که ممکن است نشانه سکته مغزی باشد.
- عدم پاسخ به درمان یا بدتر شدن.
- به درد بیش از دوز توصیه شده داروهای بدون نسخه نیاز دارد.
- از کار انداختن و دخالت در کار و کیفیت زندگی.
منبع: Medicinenet
