کلسترول چیست؟ | همه چیز در مورد کلسترول و انواع آنزمان مطالعه ۱۱ دقیقه

کلسترول یک چربی است که توسط بدن تولید می‌شود و از غذاهای حیوانی هم به دست می‌آید. اعداد مهمی که باید شناخته شوند عبارتند از: کلسترول کل، HDL یا کلسترول خوب، LDL یا کلسترول بد، و تری گلیسرید. ​در این مقاله از تریتا توضیح می‌دهیم که کلسترول چیست؟

کلسترول چیست؟

احتمالا درباره کلسترول شنیده‌اید، اما نمی‌دانید که کلسترول دقیقا چیست؟ کلسترول نوعی چربی مومی (waxy fat) یا لیپید است که به وسیله خون در سرتاسر بدن حرکت می‌کند. لیپیدها موادی هستند که در آب حل نمی‌شوند، بنابراین در خون از هم جدا نمی‌شوند. بدن شما کلسترول تولید می‌کند اما می‌تواند آن را از طریق مواد غذایی هم به دست بیاورد. کلسترول تنها در غذاهایی یافت می‌شود که از از طریق حیوانات به دست می‌آیند. ​

چرا کلسترول برای بدن ما مهم است؟

هر سلول در بدن به کلسترول نیاز دارد. زیرا کلسترول به غشاهای سلولی کمک می‌کند تا لایه‌ها را تشکیل دهند. این لایه‌ها به عنوان دروازه‌ای برای ورود و خروج مواد به سلول عمل می‌کنند و به این طریق از سلول محافظت می‌کنند.

کلسترول توسط کبد ساخته می‌شود و توسط خود کبد نیز، برای تولید کردن صفرا به کار می‌رود. صفرا نیز در هضم غذا به بدن کمک می‌کند. کلسترول همچنین برای ساخت هورمون‌های خاص و تولید ویتامین D مورد نیاز است.

به همین دلیل، بدن برای رفع این نیازهای مهم اقدام به ساخت کلسترول می‌کند.

انواع کلسترول کدامند؟

کلسترول در سراسر بدن حرکت می‌کند و توسط لیپوپروتئین‌ها در خون حمل می‌شود. این لیپوپروتئین‌ها عبارتند از:

• لیپوپروتئین با چگالی کم (‏LDL)، ‏یکی از دو لیپوپروتئین اصلی است. LDL اغلب «کلسترول بد» نامیده می‌شود. ​
• لیپوپروتئین با چگالی بالا (‏HDL)‏، لیپوپروتئین اصلی دیگر است. HDL اغلب «کلسترول خوب» نامیده می‌شود. ​
• لیپوپروتئین‌های بسیار کم‌تراکم (‏VLDL)‏، ذراتی در خون هستند که تری گلیسیرید را حمل می‌کنند.

اگر کلسترول لازم است، چرا باید نگران آن باشیم؟‌

وجود داشتن کلسترول کافی برای برآورده کردن نیازهای مهم ضروری است، اما داشتن کلسترول بیش از حد می‌تواند مشکلاتی برای بدن ایجاد کند. اگر سطح کلسترول شما بالا باشد، به این وضعیت «هیپرکلسترولمی» گفته می‌شود. اگر سطح کلسترول شما پایین باشد، به این بیماری «هیپوکلسترولمی» گفته می‌شود. معمولا پایین بودن سطح کلسترول، رایج نیست، اما به هر حال می‌تواند اتفاق بیفتد. ​

لیپوپروتئین با چگالی پایین (‏LDL) ‏چیست؟ ​

ممکن است برایتان عجیب باشد که همیشه می‌شنوید ما باید سطح کلسترول خون خود را پایین نگه داریم، در حالی که فقط لیپوپروتئین با چگالی پایین، کلسترول بد نامیده می‌شود. با این حال، LDL در ذات خود بد نیست، بلکه بد بودن آن، به سبب کاری است که انجام می‌دهد.

LDL می‌تواند بر روی دیوارهای سرخرگ‌های ساخته شود و آن‌ها را تنگ‌تر کند. رسوب‌های چربی، پلاک‌هایی را تشکیل می‌دهند ممکن است باعث انسداد شوند. این ترکیب نوساز، آترواسکلروز نامیده می‌شود. ​

سرخرگ‌ها یا شریان‌ها رگ‌های خونی‌ای هستند که خون غنی از اکسیژن را از قلب به تمام اندام‌های بدن حمل می‌کنند. ​

چربی‌های مرتبط با سطح کلسترول LDL و آن‌هایی که باید در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید، چربی‌های اشباع‌شده و چربی‌های ترانس نامیده می‌شوند. چربی‌های اشباع‌شده وقتی در دمای اتاق هستند جامد و یا موم مانند هستند. شما اغلب چربی‌های اشباع‌شده را در محصولاتی که از حیوانات به دست می‌آیند مثل گوشت، شیر، پنیر و کره پیدا می‌کنید.

چربی‌های ترانس وقتی ایجاد می‌شوند که چربی‌های مایع از طریق فرآیند هیدروژناسیون وارد حالت جامد شوند. چربی‌های ترانس در فست‌فودها و غذاهای سرخ‌شده یافت می‌شوند و برای افزایش عمر غذاهای فرآوری شده مثل شیرینی‌ها و غذاهای پخته‌شده هم به کار می‌روند.

لیپوپروتئین با چگالی بالا (‏HDL)‏ چیست؟ ​

HDL «کلسترول خوب» نامیده می‌شود. این کلسترول به این دلیل خوب نامیده می‌شود، چون انواع دیگر کلسترول (‏از جمله LDL) ‏را از شریان‌ها دور می‌کند. HDL انواع دیگر کلسترول را در کبد رها می‌کند تا از بدن جدا شوند. اعتقاد بر این است که سطوح بالاتر HDL خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

چه نوع آزمایشی کلسترول را اندازه‌گیری می‌کند؟ ​

هر فرد بالای ۲۰ سال باید سطح کلسترول خون خود را حداقل یک‌بار در هر پنج سال اندازه‌گیری کند.  برای این منظور، پزشک دستور آزمایش خون را می‌دهد که نتیجه‌ آن، نشان می‌دهد چقدر کلسترول در جریان خون فرد حمل می‌شود. همچنین ممکن است دستور انجام چیزی را بدهد که به آن پنل چربی یا پروفایل چربی می‌گویند. این پنل اعداد زیر را به شما می‌دهد:

• کلسترول کلی
• سطوح LDL
• سطح HDL
• سطوح تری گلیسرید و VLDL
• کلسترول غیر HDL
• نسبت بین کلسترول و HDL

تست‌های پیشرفته‌ای وجود دارند که اندازه و اشکال سطوح کلسترول LDL را تجزیه می‌کنند و همچنین تعداد ذره LDL را نشان می‌دهند، اما آن‌ها به طور معمول انجام نمی‌شوند. برخی از طراحان آزمایش می‌گویند که آزمایش‌های پیشرفته‌تر در نشان دادن این که چه کسی در معرض خطر بیماری قلبی است، بهتر هستند، اما بیشتر پزشکان، هنوز احساس می‌کنند که تست‌های معمول کافی هستند. ​

آزمایش کلسترول کلی، یا کلسترول خون چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش خون یک آزمایش معمول است. یک فلبوتومیست نیز کسی است که کارش گرفتن خون است. نمونه خون معمولا از رگ روی دست گرفته می‌شود. برای این منظور شما خواهید نشست و یک نوار لاستیکی را دور بازوی بالایی شما می‌بندند تا رگی در آرنج کمی برجسته‌تر شود. سپس از یک سوزن برای رگگیری و برداشتن خون استفاده می‌کنند. در نهایت خون برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

چگونه برای تست کلسترول آماده شویم؟

در اغلب موارد، شما باید ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.

مواردی وجود دارد که تست کلسترول بدون ناشتا بودن انجام می‌شود. این امر برای آزمایش‌هایی است که که در معاینات پزشکی انجام می‌شوند و ممکن است برای افراد کمتر از ۲۰ سال و یا افرادی که قادر به ناشتا بودن نیستند، درست باشد. ​برخی از جوامع پزشکی بر این باورند که ناشتا بودن برای به دست آوردن تصویر درستی از میزان چربی خون ضروری نیست، در حالی که سایر جوامع بر این باورند که ناشتا بودن، ایده بهتری از خطر بیماری قلبی فرد را می‌دهد.

چقدر طول می‌کشد تا نتیجه تست کلسترول آماده شود؟

نتایج آزمایش، اغلب ظرف یک یا دو روز در دسترس خواهند بود.پس از آن، باید با پرشک صحبت کنید تا در مورد نتایج آزمایش،بجث شود. نتایج آزمایش، اغلب بر حسب میلی‌گرم بر دسی لیتر (‏mg/dL) ‏داده می‌شوند.

سطح نرمال کلسترول چیست؟

سطح نرمال کلسترول بسته به سن و جنس شما متفاوت است. این دستورالعمل‌ها سطوح مطلوب کلی، غیر LDL، HDL و HDL را با توجه به سن و جنس نشان می‌دهند. ​

جدول ۱: سطوح کلسترول هدف براساس سن و جنسیت

جدول بالا اعداد مربوط به سطوح کلسترول نرمال را نشان می‌دهد. جدول زیر هم سطوح کلسترول بالاتر از نرمال را نشان می‌دهد. بالا بودن کلسترول در گروه‌های سنی و جنسی مختلف، متفاوت است و ممکن است برای کسانی که بیماری قلبی دارند متفاوت باشد. این دستورالعمل‌ها نشان‌دهنده تعداد بالای کلسترول برای کسانی است که بیماری قلبی ندارند. ​

جدول ۲: سطوح بالای کلسترول کل، غیر HDL و LDL براساس سن و جنسیت

سطوح کلسترول LDL

اگر بیماری قلبی و یا بیماری عروق خونی نداشته باشید و در معرض خطر بالای پیشرفت بیماری قلبی نباشید، عدد بهینه کم‌تر از ۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است. ​

اگر بیماری قلبی یا عروق خونی و یا تعدادی از عوامل خطر رادارید، ممکن است پزشک بخواهد که سطح LDL شما را به کم‌تر از ۷۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برساند. اگر دیابت داشته باشید، پزشک تلاش می‌کند سطح LDL را به کم‌تر از ۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر یا حتی کم‌تر از ۷۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برساند. ​

تری گلیسرید

​​​​​​​​تری گلیسیرید مهم است چون بیشتر چربی بدن ما، به شکل تری گلیسیرید وجود دارد. این سطوح اغلب در افرادی که دیابت دارند و یا چاق هستند، بالاتر است. برای تری گلیسرید، جزئیاتی که باید در مورد اعداد بدانید عبارتند از:

• عادی است اگر کم‌تر از ۱۵۰ باشند.
• در حدود خط مرزی است، اگر بین ۱۵۰ تا ۱۹۹ باشند.
• بالا است، اگر بین ۲۰۰ تا ۴۹۹ باشند.
• خیلی بالا است، ​اگر ۵۰۰ یا بالاتر از آن باشند.

سطوح کلسترول HDL

​​​​​​​​آین عدد، عددی است که طبیعتا دوست دارید مقدار آن بالا باشد.

• HDL زیر ۴۰ به عنوان یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی در مردان و زنان در نظر گرفته می‌شود. ​
• HDL هدف برای مردان، ۴۰ یا بالاتر است و رسیدن به این هدف خوب در نظر گرفته می‌شود. ​
• HDL هدف برای زنان، ۵۰ یا بالاتر است و رسیدن به این هدف خوب در نظر گرفته می‌شود. ​
• قرار گرفتن HDL روی ۶۰ یا بیشتر به عنوان بهینه و محافظ در برابر بیماری‌های قلبی در نظر گرفته می‌شود. ​

آیا سطح کلسترول بد می‌تواند خیلی پایین باشد؟ آیا سطح کلسترول خوب می‌تواند خیلی بالا باشد؟ ​

اغلب این طور نیست که کلسترول بد در خون یک نفر خیلی کم باشد یا اینکه سطح کلسترول خوب، بسیار کاهش یافته باشد. مطالعاتی وجود دارند که نشان می‌دهند افراط و تفریط از هر نوعی برای هیچ‌کس مناسب نیست. ​

اگرچه هیچ عدد واضحی در مورد اینکه سطح LDL خیلی پایین است وجود ندارد، سطوح کم‌تر از ۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر خون، ممکن است با برخی مسائل سلامتی از جمله افسردگی، اضطراب و سکته هموراژیک مرتبط باشد. ​

با این حال، داده‌هایی از آزمایش‌های بالینی برای پشتیبانی وجود دارد که نشان می‌دهد زمانی که LDL در استاتین‌تراپی به کمتر از ۴۰ میلی‌گرم بر دسی لیتر می‌رسد، هیچ نشانه‌ای که دال بر وقوع آسیب باشد، وجود ندارد.

در برخی موارد، شرایط ژنتیکی می‌تواند باعث شود که سطح کلسترول فرد، بسیار کم باشد. در موارد دیگر، مشکلات تغذیه‌ای، برخی سرطان‌ها، کم‌کاری تیروئید و عفونت‌های خاص نیز می‌توانند باعث کاهش سطح کلسترول شوند. در هر یک از این شرایط، مسائل اساسی باید مورد توجه قرار گیرند.

از نظر داشتن چیزهای خوب، محققان در حال مطالعه اثرات HDL بسیار زیاد هستند. هنوز هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است، اما مطالعاتی در مورد رابطه احتمالی بین HDL بالا و سرطان و خطر بیشتر حمله قلبی در میان افراد در معرض خطر وجود دارد. HDL بیش از حد بالا ممکن است HDL ناکارآمد باشد و نه محافظ.

چه عواملی بر سطح کلسترول تاثیر می‌گذارند؟

عوامل مختلفی می‌توانند بر سطح کلسترول شما تاثیر بگذارند. آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• رژیم غذایی: چربی اشباع‌شده، چربی ترانس و کلسترول در غذایی که می‌خوریدT سطح کلسترول را افزایش می‌دهد. سعی کنید مقدار چربی اشباع‌شده، چربی ترانس و کلسترول را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. این کار به کاهش سطح کلسترول خون کمک خواهد کرد. چربی‌های اشباع‌شده و ترانس، بیش‌ترین تاثیر را بر کلسترول خون دارند. ​
• وزن: علاوه بر این که وزن بالا یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی است، می‌تواند تری گلیسرید را نیز افزایش دهد. کاشه وزن می‌تواند به کاهش سطح تری گلیسرید و افزایش HDL خون کمک کند.
• ورزش: ورزش منظم می‌تواند سطوح کلی کلسترول را کاهش دهد. ورزش بیش‌ترین تاثیر را در کاهش تری گلیسیرید و افزایش HDL دارد. شما باید در بیشتر روزهای هفته به مدت ۳۰ دقیقه از نظر فیزیکی فعال باشید. ​
• سن و جنسیت: با افزایش سن، سطح کلسترول افزایش می‌یابد. تا قبل از یائسگی، معمولا سطح کلسترول کلی کمتری نسبت به مردان هم سن دارند. با این حال، بعد از یائسگی، سطح LDL زنان تمایل به افزایش دارد و سطح HDL نیز می‌تواند کاهش یابد.
• وراثت: ژن‌ها تا حدودی تعیین می‌کنند که بدن شما چقدر کلسترول تولید می‌کند. کلسترول خون بالا می‌تواند در برخی خانواده‌ها جریان داشته باشد. ​

ارتباط کلسترول و بیماری‌های قلبی چیست؟

پیش‌گیری و درمان بیماری‌های قلبی، دلیل اصلی این است که پزشکان سطوح کلسترول را بررسی می‌کنند. بیماری قلبی یک اصطلاح کلی است که ممکن است برای بسیاری از شرایط به کار رود، اما در این مثال، ما در مورد بیماری عروق کرونر (‏CAD)‏ صحبت می‌کنیم. ​

سخن نهایی

​​​​​​​​در این مطلب در مورد کلسترول و سطح مطلوب آن و همچنین آنواع آن صحبت شد. در هنگام مواجه شدن با اعداد حاصل از آزمایش کلسترول، مهم است این را به خاطر داشته باشید که اگر به اعداد نامناسبی روبرو هستید، امکان تغییر وضعیت وجود دارد.

​منبع: ClevelandClinic