سردرد می‌تواند دلیل اصلی درد و یا نشانه ثانویه مشکلات در بخش دیگری از بدن باشد. برخی از علائم سردرد به طور ویژه در پشت سر رخ می‌دهند. این مقاله از تریتا، به بررسی پنج مورد از شایع‌ترین علل درد در پشت سر و سردرد مربوط به آن می‌پردازد. همچنین نگاهی به علائم، درمان‌های احتمالی و روش‌های پیشگیری از آن‌ها می‌اندازیم. با ما همراه باشید.
علل مختلفی وجود دارند که می‌توانند منجر به سردرد در پشت سر شوند. در بسیاری از موارد، این سردردها همچنین موجب درد در مکان‌های دیگر می‌شوند و یا با اتفاقات خاصی تحریک می‌شوند. انواع درد، محل و دیگر علائمی که احساس می‌کنید می‌توانند به پزشک کمک کنند که علت سردرد و نحوه درمان آن را تشخیص دهد.
سردرد تنشی
سردرد تنشی یا (TTH) معمولا باعث درد در ناحیه پیشانی می‌شود اما شایع‌ترین علت درد در پشت سر نیز هست. این نوع سردرد می‌توانند تا ۷ روز طول بکشد، اما می‌توانند کوتاه نیز باشند و تنها به مدت ۳۰ دقیقه طول بکشد.
علائم سردرد تنشی عبارتند از:
- احساس سفتی در پشت یا جلوی سر
- درد آن خفیف تا متوسط و گاهی شدید است.
- این سردرد با ورزش بدتر نمی‌شود.
- باعث حالت تهوع و یا استفراغ نمی‌شود.
اگر سردردهای تنشی نادر باشند، مسکن‌هایی مانند آسپرین یا استامینوفن معمولا کافی است. زمانی که آن‌ها بیشتر اتفاق می‌افتند، اصلاح شیوه زندگی و یا درمان‌های جایگزین ممکن است به کاهش دفعات و طول آن‌ها کمک کند. گزینه‌های درمان عبارتند از:
- تکنیک‌های رلکسیشن
- درمان شناختی-رفتاری
- ماساژ
- درمان فیزیکی
- طب سوزنی
علت سردردهای تنشی در حال حاضر مشخص نیست، اما چندین عامل محرک‌های بالقوه هستند. این موارد عبارتند از:
- استرس
- خستگی
- کمبود خواب
- نخوردن بعضی از وعده‌های غذایی
- وضعیت بد بدنی
- ورم مفاصل ( آرتزوز)
- درد سینوس
- ننوشیدن آب کافی
میگرن
سردردهای میگرنی یک نوع شایع از سردردهای مکرر هستند که اغلب در دوران کودکی شروع می‌شوند و با افزایش سن، تعداد دفعات و شدت آن‌ها افزایش می‌یابد. در بزرگسالی، آن‌ها می‌توانند چندین بار در هفته، به ویژه در زنان بین ۳۵ تا ۴۵ سال رخ دهند. علایم شایع میگرن عبارتند از:
- احساس کردن دردی شدید در یک طرف سر تهوع و استفراغ
- اختلال در دید
- حساسیت شدید به نور، سر و صدا و بو
- حساسیت عضلات و حساس شدن پوست
- سردرد میگرنی از چند ساعت تا چند روز به طول می‌انجامد.
- فعالیت بدنی آن را بدتر می‌کند.
هاله یا اورا، ممکن است قبل از سردرد میگرنی وجود داشته باشد که در آن فرد نورهای چشمک‌زن و یا دیگر اختلالات بینایی را تجربه می‌کند. عوامل مختلفی که مخصوص هر فرد هستند ممکن است باعث حملات میگرنی شوند. این عوامل ممکن است احساسی، فیزیکی، محیطی، غذایی و یا پزشکی باشند و شامل موارد زیر هستند:
- استرس
- عادت ماهیانه یا تغییرات هورمونی
- اضطراب یا افسردگی چراغ‌های چشمک‌زن و نورهای روشن، صداهای بلند، یا بوی قوی
- نخوردن غذا
- خواب ناکافی
- برخی از انواع مواد غذایی خاص مانند پنیر، شکلات و کافئین
- مصرف قرص پیشگیری از بارداری
مواد التهابی که گیرنده‌های درد را در رگ‌های خونی و اعصاب سر تحریک می‌کنند ممکن است باعث میگرن شوند. برای درمان میگرن فرد باید از مسکن مانند آسپرین یا استامینوفن استفاده کند و در یک اتاق تاریک استراحت کند. اگر داروهای مسکن طبیعی موثر واقع نشوند، ممکن است پزشک داروهای ضد میگرن به نام تریپتان تجویز کند. این داروها باعث می‌شوند که رگ‌های خونی کوچک و منقبض شوند که برخی از تغییرات در مغز که باعث میگرن می‌شوند را معکوس می‌کند. هر چه یک فرد زودتر تحت درمان دوره‌ای میگرن قرار گیرد، درمان موثرتر خواهد بود.
افراد می‌توانند قدم‌های ویژه‌ای برای کاهش خطر میگرن بردارند. این مراحل عبارتند از:
- مصرف داروهایی به طور اختصاصی برای پیشگیری از میگرن مورد تایید قرار گرفته‌اند.
- پیشگیری با دارو که معمولا برای صرع، افسردگی و یا فشار خون بالا استفاده می‌شود.
- مدیریت استرس، ورزش، استراحت و درمان فیزیکی
- یادداشت کردن و تلاش برای پرهیز از محرک‌های شخصی، از جمله پرهیز از غذاهای خاص
- هورمون درمانی
سردرد برگشتی یا سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو در پشت سر
سردرد ناشی از استفاده بیش از حد از داروها (Medication-overuse Headache) ممکن است در صورتی ایجاد شود که فرد از داروهای مسکن بیش از حد استفاده کند. این نوع از سردردها به عنوان سردردهای برگشتی یا Rebound نیز شناخته می‌شوند. استفاده گاه به گاهی از مسکن‌ها هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، زمانی که فرد بیش از دو یا چند روز در هفته داروی مسکن مصرف می‌کند، سردرد برگشتی می‌تواند رخ دهد. علائم اصلی سردرد برگشتی عبارتند از:
- سردردهای مداوم و تقریبا روزانه
- درد بیشتر از بیدار شدن از خواب
- درد گرفتن سر بعد از متوقف کردن مصرف مسکن
مشکلات دیگر مربوط به سردر ناشی از مصرف بیش از حد دارو عبارتند از:
- خواب آلودگی
- حالت تهوع
- اضطراب
- تحریک پذیری
- کمبود انرژی
- ضعف فیزیکی
- بی‌قراری
- دشواری در متمرکز شدن
- افسردگی
بهترین درمان برای سردرد ناشی استفاده بیش از حد از دارو، کاهش یا توقف کامل مصرف دارو است. سردرد در ابتدا بدتر خواهد شد اما این مشکل به سرعت حل خواهد شد. سپس فرد می‌تواند مصرف داروهای معمول و یا دلخواه خود برای تسکین درد را از سر بگیرد. در موارد شدیدتر، افراد باید به پزشک مراجعه کنند. یک فرد ممکن است برای شکستن چرخه استفاده از تسکین درد به درمان فیزیکی یا رفتاری نیاز داشته باشد. برای برخی داروها مانند مخدرها، یک پزشک باید کاهش تدریجی دوز را توصیه کند چون توقف فوری برخی داروها می‌تواند خطرناک باشد.
برای جلوگیری وقوع این سردرد، افراد باید از استفاده از داروهای مسکن برای تسکین درد بیش از چند بار در هفته اجتناب کنند. اگر سردردهایی که به داروهای مسکن نیاز دارند مداوم و مکرر هستند، برای پیشگیری و درمان بهتر، پیشنهاد می‌شود که از پزشک مشورت بگیرید.
دردهای عصبی پس‌سر
دردهای عصبی پشت سر (Occipital neuralgia) یک نوع سردرد متمایز و کم‌تر شایع است که معمولا از پایین گردن شروع می‌شود و تا پشت سر و سپس پشت گوش‌ها گسترش می‌یابد. ممکن است این سردرد مربوط به آسیب و یا سوزش اعصاب پس‌سری باشد که پشت گردن را به پایه پوست سر می‌رساند. بیماری‌های نهفته، کشش گردن، و یا عوامل ناشناخته دیگر ممکن است باعث آسیب و یا تحریک شوند. درد این نوع از سردرد در پشت سر، می‌تواند شدید باشد.
علایم دیگر این سردرد عبارتند از:
- درد مداوم و سوزان
- شوک‌های متناوب
- درد اغلب در یک طرف سر است و می‌تواند با حرکت دادن گردن تحریک شود.
- نرم و لطیف شدن پوست سر
- حساسیت به نور
به خاطر شباهت علائم، یک فرد یا متخصص پزشکی ممکن است درد عصبی پس‌سر را با سردرد میگرنی و یا نوع دیگری از سردرد اشتباه بگیرد. یک ویژگی متمایز نورالژی پس‌سری، درد بعد از اعمال فشار به پشت گردن و پوست سر است. گاهی اوقات، یک پزشک ممکن است درد عصبی پس‌سر را با تزریق یک بی‌حس کننده موضعی نزدیک به اعصاب پس‌سر تشخیص دهد و یک انسداد عصبی موقت ایجاد کند.
اگر درد کاهش یابد، آنگاه پزشک احتمالا درد عصبی پس‌سر را تشخیص خواهد داد. چون دردهای عصبی پس‌سری می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات دیگر باشد، ممکن است پرشک، دیگر بیماری‌های زمینه‌ای را نیز بررسی کند.
علل احتمالی وقوع چنین سردردهایی عبارتند از:
- وارد شدن آسیب به ستون فقرات یا دیسک‌ها آرتروز
- تومور
- نقرس
- آسیب عصبی ناشی از دیابت
- التهاب عروق خونی
- عفونت
استفاده از بسته‌های حرارتی، استراحت، ماساژ، درمان فیزیکی و مصرف داروهای ضد التهاب مثل آسپرین و ناپروکسن می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
اگر درد شدید باشد، فرد مبتلا به این سردرد، ممکن است نیاز به استفاده از شل‌کننده‌های عضلانی خوراکی و یا داروهای مسدود کننده عصب داشته باشد. هنگام درد شدید، ممکن است یک متخصص، بی‌حسی موضعی و یا تزریق استروئید را توصیه کند. در موارد نادر، فرد ممکن است برای کاهش فشار بر اعصاب و یا مسدود کردن پیام‌های درد به این بخش از بدن، نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
سردرد پشت سر ناشی از فعالیت بدنی
این نوع از سردردها، در نتیجه فعالیت فیزیکی شدید رخ می‌دهند. آن‌ها به طور ناگهانی در طول و یا بلافاصله بعد از ورزش آغاز می‌شوند و به سرعت شدت می‌یابند. طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها، از وزنه‌برداری یا دویدن گرفته تا روابط جنسی و زور زدن در دستشویی، ممکن است این درد ایجاد کنند.
علائم این نوع سردرد، شامل درد ضربانی در هر دو طرف سر است که می‌تواند از ۵ دقیقه تا ۲ روز طول بکشد. این سردردها معمولا رویدادهایی مجزا هستند و ممکن است باعث علائم میگرن نیز شوند. علت این سردردها ناشناخته است. آن‌ها معمولا تنها به مدت ۳ تا ۶ ماه رخ می‌دهند. روش‌های جلوگیری از وقوع آن‌ها شامل موارد زیر است:
- استفاده از داروهای مسکن قبل از ورزش
- پرهیز از فعالیت شدید بدنی
- گرم کردن بدن به درستی
- نوشیدن مایعات کافی
- خوردن غذاهای مغذی
- داشتن خواب کافی
درمان این نوع سردرد هم، استفاده از داروهای معمول تسکین درد سردرد، مانند آسپرین و استامینوفن است.
جمع‌بندی
سردرد اتفاقی شایع است. آن‌ها می‌توانند بر کیفیت زندگی فرد و توانایی او برای انجام کارهای روزمره تاثیر بگذارند. بسیاری از سردردها بدون درمان از بین می‌روند اما برخی علل جدی‌تری دارند. هر کس که نگران سردرد پشت سر خود است باید به دنبال توصیه‌های پزشکی مربوط باشد. اگر دلیل مشخصی برای وقوع سردرد مشخص شده باشد، بهتر است هر چه سریع‌تر برای رسیدگی به آن اقدام شود.
منابع: MedicalNewsToday
