یکی از روش‌های تشخیصی که برای تشخیص برخی بیماری‌ها و یا نمونه‌برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد، لاپاروسکوپی است. در این مقاله از تریتا، توضیح می‌دهیم که لاپاروسکوپی چیست؟ و آن را به طور کامل تشریح می‌کنیم. با ما همراه باشید.
لاپاروسکوپی چیست؟
لاپاروسکوپی، که به لاپاروسکوپی تشخیصی نیز مشهور است، یک روش جراحی تشخیصی است که برای بررسی کردن اعضای داخل شکم به کار می‌رود. لاپاروسکوپی روش کم ریسک و کم تهاجم است که تنها به برش‌های کوچک نیاز دارد. لاپاروسکوپی از ابزاری به نام لاپاروسکوپ برای مشاهده اندام‌های شکمی استفاده می‌کند. لاپراسکوپ یک لوله بلند و نازک با نور شدید و یک دوربین با وضوح بالا در جلو است. این وسیله، از طریق یک شکاف در دیواره شکم قرار داده می‌شود و همانطور که حرکت می‌کند، تصاویر را به وسیله دوربین، به یک مانیتور ویدئویی می‌فرستد. لاپاروسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد که به صورت لحظه‌ای و بدون عمل جراحی باز، داخل بدن بیمار را ببیند. همچنین پزشک می‌تواند به کمک این روش، نمونه‌های بیوپسی را به دست آورد.
دلیل انجام شدن لاپاروسکوپی چیست؟
از لاپاروسکوپی اغلب برای تشخیص منشا درد شکم و لگن استفاده می‌شود. این روش معمولا زمانی به کار گرفته می‌شود که روش‌های غیر تهاجمی قادر به کمک در تشخیص نباشند.
در بسیاری از موارد، مشکلات شکمی را می‌توان با روش‌های تصویربرداری مانند موارد زیر تشخیص داد:
- سونوگرافی، که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از بدن استفاده می‌کنند.
- سی تی اسکن، که مجموعه‌ای از اشعه ایکس‌های خاص است که تصاویر مقطعی از بدن را ثبت می‌کند
- اسکن MRI، که از امواج رادیویی و مغناطیسی برای تولید تصاویری از بدن استفاده می‌کند.
لاپاروسکوپی زمانی انجام می‌شود که این آزمایش‌ها اطلاعات یا بینش کافی برای تشخیص را فراهم نمی‌کنند. این روش همچنین ممکن است برای بیوپسی و یا برداشتن نمونه بافت از یک عضو خاص در شکم استفاده شود.
ممکن است پزشکان برای بررسی اندام‌های زیر لاپاروسکوپی را توصیه کنند:
- آپاندیس
- کیسه صفرا
- کبد
- پانکراس
- روده کوچک و روده بزرگ (کولون)
- طحال
- شکم
- اندام‌های تناسلی و لگن
با مشاهده کردن این مناطق با روش لاپاروسکوپی، پزشک می‌توانند مشکلات زیر را در صورت وجود تشخیص دهند:
- وجود توده یا تومور شکمی
- وجود مایع در حفره شکم
- بیماری کبد
- بررسی اثر بخشی برخی از درمان‌ها
- میزان پیشرفت یک سرطان خاص
علاوه بر این، پزشکان ممکن است پس از تشخیص، قادر به مداخله برای درمان فوری بیماری باشند.
خطرات لاپاروسکوپی چیست؟
شایع‌ترین خطرات مربوط به لاپاروسکوپی شامل خونریزی، عفونت و آسیب به اندام‌های شکم است. با این حال، این موارد اتفاقات نادری هستند. بعد از انجام لاپاروسکوپی، مهم است که مراقب هر گونه علائم عفونت باشید. اگر موارد زیر را تجربه کردید با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب یا لرز
- درد شکمی که با گذشت زمان شدت بیشتری پیدا می‌کند.
- قرمزی، تورم، خونریزی و یا زهکشی در محل برش
- تهوع و استفراغ مداوم
- سرفه پایدار
- تنگی نفس
- ناتوانی در ادرار
- سبکی سر
خطر کمی برای آسیب به اندام‌های تحت بررسی در طول لاپاروسکوپی وجود دارد. خون و دیگر مایعات ممکن است در صورت سوراخ شدن یک عضو، به درون بدن نشت کنند. در این مورد، برای ترمیم آسیب به جراحی دیگری نیاز خواهد بود. خطرات این روش که کم‌تر رایج هستند، عبارتند از:
- عوارض ناشی از داروی بی‌هوشی عمومی
- التهاب دیواره شکم
- ایجاد یک لخته خون که می‌تواند به لگن، پاها و یا ریه منتقل شود.
در برخی از شرایط، ممکن است جراح باور داشته باشد که خطر لاپاروسکوپی تشخیصی بیش از آن است که مزایای استفاده از یک تکنیک با حداقل تهاجم را تضمین کند. این وضعیت اغلب برای کسانی رخ می‌دهد که قبلا تحت عمل جراحی شکم قرار گرفته‌اند و انجام لاپاروسکوپی، خطر تشکیل چسبندگی بین ساختارها در شکم را افزایش می‌دهد. انجام لاپاروسکوپی در حضور چسبندگی‌ها بسیار طول خواهد کشید و خطر آسیب به اعضا را افزایش خواهد داد.
چگونه باید برای لاپاروسکوپی آماده شد؟
باید به پزشک خود در مورد هر گونه تجویز و یا داروهای اضافی که مصرف می‌کنید، بگویید و پزشکدر مورد چگونگی استفاده از آن‌ها در زمان قبل و بعد از عمل توضیح خواهد داد.
ممکن است پزشک، دوز هر دارویی که می‌تواند بر نتیجه لاپاروسکوپی تاثیر بگذارد را تغییر دهد. این داروها شامل موارد زیر است:
- ضدانعقادها، مانند رقیق‌کننده‌های خون.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، از جمله آسپرین یا ایبوپروفن.
- داروهای دیگری که بر روی لخته شدن خون تاثیر می‌گذارد.
- گیاهان دارویی یا مکمل‌های غذایی
- ویتامین K
در مورد نیز باید پزشک را آگاه کرد تا میزان خطر آسیب رسیدن به جنین نیز کاهش یابد. قبل از انجام لاپاروسکوپی، ممکن است پزشک دستور انجام آزمایش خون، آزمایش ادرار، نوار قلب (EKG یا ECG)، و عکس‌برداری از قفسه‌سینه را بدهد. همچنین ممکن است پزشک برخی از آزمایش‌ها تصویربرداری، از جمله سونوگرافی، سی تی اسکن، و یا MRI را انجام دهد.
این تست‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا ناهنجاری‌هایی که در طی لاپاروسکوپی مورد بررسی قرار می‌گیرند را بهتر درک کند. نتایج این آزمایش‌ها دید بصری خوبی نیز از اندام داخلی شکم به پزشک می‌دهند و این امر می‌تواند کارایی لاپاروسکوپی را بهبود بخشد. احتمالا لازم است که حداقل ۸ ساعت قبل از لاپاروسکوپی از خوردن و نوشیدن اجتناب شود. همچنین یکی از اعضای خانواده یا دوستان بیمار باید بعدا وی را به خانه برساند، زیرا لاپاروسکوپی اغلب با استفاده از بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود و می‌تواند فرد را خواب‌آلود کند. به طوری که قادر به رانندگی به مدت چند ساعت بعد از عمل جراحی نباشد.
لاپاروسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
لاپاروسکوپی معمولا به عنوان یک روش سرپایی انجام می‌شود. این بدان معناست که فرد می‌تواند یک روز پس از عمل خود به خانه برگردد. لاپاروسکوپی می‌تواند در یک بیمارستان و یا یک مرکز جراحی سرپایی انجام شود. احتمالا برای این نوع جراحی، بی‌هوشی عمومی به بیمار داده خواهد شد. یعنی فرد در طی این روند به خواب خواهد رفت و هیچ دردی احساس نخواهد کرد. برای رسیدن به بی‌هوشی عمومی، یک خط داخل وریدی (IV) در یکی از رگ‌های فرد قرار داده می‌شود. از طریق IV، متخصص بی‌هوشی می‌تواند داروهای خاصی به بیمار بدهد و همچنین مایعات مورد نیاز را نیز در اختیار وی قرار دهد.
در برخی موارد از بی‌حسی موضعی به جای مورد قبلی استفاده می‌شود. یک بی‌حسی موضعی قسمت مورد نظر را بی‌حس می‌کند، بنابراین حتی اگر فرد در طول عمل جراحی بیدار باشد، هیچ دردی احساس نمی‌کند. در طی لاپاروسکوپی، جراح یک برش زیر ناف بیمار ایجاد می‌کند و سپس یک لوله کوچک به نام کانولا را وارد آن می‌کند. از کانولا برای باد کردن شکم با گاز کربن دی‌اکسید استفاده می‌شود. این گاز به پزشک این امکان را می‌دهد که اندام‌های شکمی فرد را بهتر ببیند.
وقتی شکم باد شود، جراح لاپروسکوپ را از طریق شکاف وارد عمل می‌کند. دوربین متصل به لاپروسکوپ تصاویر را بر روی یک صفحه نمایش می‌ده، و باعث دیده شدن همرامن اعضای بدن می‌شود. تعداد و اندازه برش به این بستگی دارد که جراح، در حال تلاش برای تایید یا رد چه بیماری‌های ویژه‌ای است. به طور کلی، از یک تا چهار برش ایجاد می‌شود که هر کدام بین ۱ تا ۲ سانتی متر طول دارند. این بریدگی‌ها اجازه می‌دهند که ابزارهای دیگر وارد بدن شوند. برای مثال، ممکن است جراح نیاز به استفاده از یک ابزار جراحی دیگر برای انجام بیوپسی داشته باشد. در طول یک بیوپسی، آن‌ها یک نمونه کوچک از بافت را از یک عضو برای ارزیابی برمی‌دارند. پس از انجام فرآیند، ابزارها برداشته می‌شوند و زخم‌ها به وسیله بخیه یا نوار جراحی بسته می‌شوند. همچنین ممکن است روی زخم بانداژ نیز قرار بگیرد.
ریکاوری بعد از لاپاروسکوپی چقدر طول می‌کشد؟
وقتی عمل جراحی تمام شود، چند ساعت قبل از اینکه بیمار از بیمارستان مرخص شود، تحت معاینه قرار خواهد گرفت و علائم حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب وی از نزدیک تحت نظارت خواهد بود. کارکنان بیمارستان نیز هر گونه واکنش منفی به بی‌هوشی و یا عمل جراحی، و همچنین نظارت بر خونریزی طولانی را بررسی خواهند کرد.
زمان مرخص شدن هر فرد متفاوت خواهد بود و به این موارد بستگی دارد:
- شرایط فیزیکی کلی بیمار
- نوع بی‌هوشی مورد استفاده
- واکنش بدن بیمار به عمل جراحی
در برخی موارد، ممکن است بیمار مجبور شود شب را در بیمارستان سپری کند. اگر بیمار بی‌هوشی عمومی دریافت کند، یک عضو خانواده و یا دوست باید وی را به خانه برساند. معمولا چند ساعت طول می‌کشد تا اثرات بی‌هوشی عمومی از بین برود، بنابراین رانندگی کردن بعد از عمل می‌تواند خطرناک باشد.
در روزهای بعد از لاپاروسکوپی، ممکن است درد متوسط و ضربان در نواحی که زحم در آن ایجاد شده احساس شود. هر گونه درد و ناراحتی باید در عرض چند روز بهبود یابد. برای تسکین درد، ممکن است که پزشک دارو تجویز کند. همچنین داشتن درد شانه بعد از عمل معمول است. درد معمولا نتیجه گاز کربن دی‌اکسید است که برای باد کردن شکم بیمار به کار می‌رود تا فضای کاری برای ابزار جراحی را ایجاد کند. گاز می‌تواند دیافراگم بیمار که با شانه اعصاب مشترک دارد را تحریک کند. همچنین ممکن است باعث مقداری نفخ شود. این ناراحتی نیز باید در عرض چند روز برطرف شود.
معمولا فرد می‌تواند تمام فعالیت‌های عادی خود را در عرض یک هفته از سر بگیرد. در اینجا به برخی از کارهایی که می‌توان برای اطمینان از ریکاوری آسان‌تر انجام داد، اشاره می‌کنیم:
- شروع فعالیت‌های سبک (به محض قادر شدن)، در جهت کاهش خطر لخته شدن خون
- خوابیدن بیش از مقدار نرمال
- استفاده از قرص گلو برای تسکین گلودرد
- پوشیدن لباس‌های گشاد
تفسیر نتایج لاپاروسکوپی
اگر بیوپسی انجام شود، یک آسیب‌شناس آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. یک آسیب‌شناس، پزشکی است که متخصص تجزیه و تحلیل بافت است. در نهایت گزارشی که جزئیات نتایج را بیان می‌کند برای پزشک شما فرستاده خواهد شد. نتایج نرمال لاپاروسکوپی حاکی از عدم وجود خونریزی شکمی، فتق و انسدادهای روده‌ای است. آن‌ها همچنین به این معنی هستند که تمام اندام‌های شما سالم هستند. نتایج غیر طبیعی حاصل از لاپاروسکوپی مشکلات خاصی را نشان می‌دهد، از جمله:
- چسبندگی یا زخم‌های جراحی
- فتق
- آپاندیسیت، که نوعی التهاب روده است.
- فیبروئید یا رشد غیرطبیعی رحم
- کیست یا تومور
- سرطان
- التهاب کیسه صفرا
- اندومتریوز که بیماری‌ای است که بافت پوشش‌دهنده رحم، در بیرون از تشکیل شده و رشد می‌کند.
- آسیب یا تروما به یک عضو خاص.
- بیماری التهابی لگن، که به معنی عفونت اندام‌های تولید مثلی است.
پزشک شما قرار ملاقاتی با شما خواهد داشت تا نتایج لاپاروسکوپی را بررسی کند. اگر یک بیماری جدی تشخیص داده شود، پزشک شما در مورد گزینه‌های درمانی مناسب با شما بحث خواهد کرد تا برنامه‌ای برای رسیدگی به این وضعیت پیدا کنید.
منبع: Healthline
