تست PCR چیست؟ | آزمایش کرونا چیست و چگونه انجام می‌شود؟زمان مطالعه ۸ دقیقه

امروزه با گسترش ویروس کرونا، این سوال مطرح می‌شود که دقیق‌ترین و مطمئن‌ترین آزمایش کرونا چیست؟ در پاسخ می‌توان گفت تست PCR این امکان را فراهم کرده و در حال حاضر بهترین آزمایش برای تشخیص ویروس کووید ۱۹ است که توانسته به ما امکان تشخیص به موقع و دقیق این ویروس را در بدن بدهد. تست PCR سنگ بنای پزشکی بیولوژیکی مدرن است و پیشرفت‌های عظیمی را در پزشکی تشخیصی به ارمغان آورده است. در این مقاله از تریتا قصد داریم ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که تست PCR چیست؟ چگونه انجام می‌شود و در نهایت به بررسی مزایا و معایب و تحلیل نتایج بدست آمده از آن می‌پردازیم. 

تست PCR چیست؟

PCR مخفف Polymerase chain reaction به معنی واکنش زنجیره‌ای پلیمراز است و دقیق‌ترین و مطمئن‌ترین راه برای تشخیص کووید ۱۹ است. این آزمایش برای تشخیص مواد ژنتیکی یک ارگانیسم خاص مانند ویروس انجام می‌شود. در صورت وجود عفونت در زمان آزمایش، این تست وجود ویروس را تشخیص می‌دهد. یعنی تعیین می‌کند آیا فرد در حال حاضر به ویروس سارس کووید-۲ یا همان کرونا آلوده است و بنابراین توانایی انتقال آن به دیگران را دارد یا خیر. این امر برای جلوگیری از انتقال بیشتر ویروس بسیار مهم است. این تست هم‌چنین به نام‌های NAAT و آزمایش تشخیصی نیز شناخته می‌شود.

نکته‌ی حائز اهمیت این است که این تست زمانی استفاده می‌شود که فرد به طور فعال آلوده باشد، یعنی در حال حاضر به ویروس آلوده باشد. با استفاده از تست PCR می‌توان ویروس را در مراحل اولیه عفونت تشخیص داد، یعنی قبل از اینکه علائم بیماری بروز پیدا کند یا در بدن آنتی بادی تولید شود. هم‌چنین بوسیله آن می‌توان قطعاتی از ویروس را حتی پس از رفع آلودگی تشخیص داد.

تست PCR چگونه انجام می‌شود؟

در بسیاری از موارد این تست باید توسط پزشک درخواست شود. پزشک ممکن است شما را تست کرده یا به یک مرکز تست‌گیری در شهرتان ارجاع دهد.

سه مرحله کلیدی برای انجام این آزمایش وجود دارد: 

۱) جمع‌آوری نمونه

با استفاده از یک سواب پنبه‌ای نمونه مخاط یا مواد تنفسی از بینی یا گلوی فرد مورد نظر برداشته می‌شود. یک سواب حاوی یک نوک نرم روی یک چوب بلند و انعطاف‌پذیر است که وارد بینی می‌شود. انواع مختلفی از سواب وجود دارد از جمله سواب‌های بینی که نمونه را بلافاصله از سوراخ بینی جمع‌آوری می‌کنند و سواب‌های نازوفارنکس که برای جمع‌آوری بیش‌تر نمونه به داخل حفره بینی می‌روند. هر دو نوع سواب برای جمع‌آوری مواد برای تست PCR مناسب است.

تکنسین، سواب را به مدت ۱۵ ثانیه در ۱۵ سانتی‌متری هر کدام از سوراخ‌های بینی فرد حرکت می‌دهد. اگر فرد بیمار سرفه همراه با خلط که به آن سرفه‌ی مرطوب یا پروداکتیو (خلط دار) گفته می‌شود، داشته باشد ممکن است برخی محتویات سرفه او نیز مورد آزمایش قرار بگیرد. پس ازجمع‌آوری نمونه، سواب در یک لوله قرار داده شده و سپس به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

 ۲) استخراج

 تکنسین آزمایشگاهی با استفاده از فرایند استخراج، مواد ژنتیکی را از نمونه جدا می‌کند.

۳) PCR

در مرحله PCR از مواد شیمیایی مخصوص و یک دستگاه PCR به نام چرخه حرارتی استفاده می‌شود که باعث ایجاد یک نوع واکنش می‌شود. از طریق این واکنش میلیون‌ها نسخه از بخش کوچکی از مواد ژنتیکی ویروس کرونا تولید می‌شود. در طی این فرآیند، اگر در نمونه ویروس سارس کووید-۲یا همان کرونا وجود داشته باشد، یکی از مواد شیمیایی نور فلورسنت تولید می‌کند. نور فلورسنت یک «سیگنال» است که توسط دستگاه PCR تشخیص داده می‌شود که از نرم افزار خاصی برای تفسیر این سیگنال به عنوان نتیجه مثبت آزمایش استفاده می‌شود.

چه موقع باید برای انجام تست PCR اقدام کرد:

• اگر علائم کرونا مثل تب، سرفه جدید و مداوم یا تغییر حس بویایی و چشایی را داشته باشید.
• اگر به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر در فاصله کم‌تر از دو متری فردی بوده‌اید که تست کووید ۱۹ او مثبت شده است.

معنای نتایج تست PCR چیست؟

نتیجه مثبت تست یعنی به احتمال بسیار زیاد فرد مورد نظر مبتلا به کرونا است. شدت بیماری در اکثر موارد خفیف است و بدون مراقبت پزشکی در خانه بهبود می‌یابد. در صورت بدتر شدن علائم به پزشک خود اطلاع دهید. با پزشک خود مشورت کنید، در خانه بمانید و خود را به مدت ۱۰ روز از دیگران جدا کنید و اقدامات زیر را جهت جلوگیری از انتشار ویروس انجام دهید:

• در خانه بمانید، مگر برای دریافت مراقبت‌های پزشکی.
• از سایر افراد منزل دوری کنید.
• ظرف، لیوان، قاشق، چنگال و حوله را با سایر افراد به صورت مشترک استفاده نکنید.
• در هنگام سرفه و عطسه صورت خود را بپوشانید و دست‌های خود را به طور مرتب بشویید.
• سطوح مشترک مانند تلفن، دستگیره در یا پیشخوان‌ها را به طور منظم تمییز و ضدعفونی کنید.

منفی شدن نتیجه تست نیز به این معنی است که فرد مورد نظر احتمالا در زمان انجام تست، کرونا نداشته است. با این حال، ممکن است فرد به ویروس کرونا آلوده باشد اما ویروس کافی در بدن وجود نداشته باشد تا با آزمایش تشخیص داده شود. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شما به تازگی به کرونا آلوده شده باشید اما هنوز علامتی نداشته باشید، یا بیش از یک هفته قبل از آزمایش، کرونا داشته باشید.

به خاطر داشته باشید که آزمایش منفی به این معنا نیست که شما به مدت طولانی ایمن هستید. شما می‌توانید پس از آزمایش هم‌چنان در معرض کووید ۱۹ قرار بگیرید و این ویروس را به دیگران انتقال دهید. پس یادتان باشد نتیجه منفی تست PCR می‌تواند کاذب باشد. در نتیجه اقدامات خود را برای محافظت از خود و دیگران در برابر ابتلا به کووید ۱۹ ادامه دهید. 

نتایج تست PCR کووید ۱۹ چه زمانی در دسترس است؟

شما باید نتایج آزمایش خود را ۲۴ ساعت پس از جمع‌آوری نمونه دریافت کنید، اما گاهی اوقات نتیجه آزمایش PCR بسته به مدت زمان رسیدن نمونه به آزمایشگاه و تعداد نمونه‌های دیگر در صف آزمایش، چند روز طول می‌کشد.

مزایا و معایب تست PCR چیست؟

مزیت اصلی تست PCR دقت و قابلیت اطمینان آن است. این تست دقیق‌ترین آزمایش موجود برای تشخیص کووید ۱۹ است ولی از آنجا که این آزمایش قادر است حتی مقادیر بسیار کمی از مواد ویروس را تشخیص دهد، می‌تواند قطعاتی از ویروس کرونا را حتی پس از بهبودی تشخیص دهد. بنابراین اگر در گذشته به کرونا مبتلا شده باشید، ممکن است هم‌چنان نتیجه تست PCR شما مثبت باشد، حتی اگر دیگر ویروس را به دیگران انتقال ندهید.

مقایسه تست PCR کووید ۱۹ با سایر آزمایش‌های موجود برای تشخیص کرونا

اساساً، دو نوع آزمایش کرونا وجود دارد، آزمایش تشخیصی و آزمایش آنتی‌بادی. آزمایشات تشخیصی به شما می‌گویند که آیا به عفونت کووید ۱۹ فعال (فعلی) مبتلا هستید یا خیر، در مقابل آزمایش آنتی‌بادی به شما نشان می‌دهد که قبلاً کووید ۱۹داشته‌اید.

آزمایشات تشخیصی

آزمایش PCR: این آزمایش وجود مواد ژنتیکی واقعی ویروس یا قطعات آن را هنگام تجزیه بررسی می‌کند. این تست مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین آزمایش برای تشخیص عفونت فعال یا فعلی است.

آزمایش آنتی ژن: این آزمایش قطعه‌های پروتئین روی سطح ویروس به نام آنتی‌ژن را تشخیص می‌دهد. آزمایشات آنتی‌ژن معمولاً سریع تلقی می‌شوند و فقط ۱۵تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد، اما دقت کمتری نسبت به آزمایش PCR دارند. آزمایشات سریع آنتی‌ژن زمانی دقیق‌تر است که در عرض چند روز پس از شروع علائم استفاده شود، یعنی زمانی که بیش‌ترین مقدار ویروس در بدن شما وجود دارد. از آنجا که این آزمایش به اندازه تست PCR دقیق نیست، اگر آزمایش آنتی‌ژن منفی باشد، پزشک شما ممکن است تست PCR را برای تأیید نتیجه منفی آزمایش درخواست دهد.

آزمایش آنتی‌بادی

آزمایش آنتی‌بادی (سرولوژی): این آزمایش پاسخ سیستم ایمنی بدن را نسبت به ویروس می‌سنجید. یعنی اگر فرد در بدن خود ویروس را داشته باشد، سیستم ایمنی بدن به ویژه آنتی‌بادی‌های IgM و IgG برای مقابله با آن دست به کار می‌شوند. با این تست آنتی‌بادی‌هایی که علیه ویروس در بدن تولید شده‌اند شناسایی می‌شوند.

پس از این که ویروس وارد بدن شد حدود یک الی دو هفته طول می‌کشد تا آنتی بادی کافی در بدن تولید شود. به همین دلیل از این آزمایش برای تشخیص عفونت فعلی استفاده نمی‌شود؛ یعنی اگر کمتر از یک هفته علائم بیماری را داشتید آزمایش آنتی‌بادی برای اهداف تشخیصی مناسب نیست.

مدیر پزشکی آزمایشگاه دانشگاه بهداشت مینه سوتا می‌گوید: تست آنتی‌بادی باید برای کسانی انجام شود که علائم دارند اما دسترسی فوری به تست PCR کووید ۱۹ ندارند. محققان از این تست برای یافتن شیوع ویروس کرونا نیز استفاده می‌کنند.

اگر تست آنتی‌بادی مثبت باشد، به ما اطلاعاتی در مورد سابقه مواجه با ویروس کرونا می‌دهد ولی نیاز به انجام کار خاصی ندارد. با این حال باید هم‌چنان فاصله‌گذاری فیزیکی و استفاده از ماسک رعایت شود.

اگر یک بار تست داده باشیم، لازم است مجددا تست دهیم؟

دریافت نتیجه‌ی منفی به این معنا است که شما احتمالا در زمان نمونه‌گیری، به عفونت ویروس کرونا مبتلا نبوده‌اید. اما اگر شما در مراحل اولیه‌ی عفونت که ویروس هنوز قابل شناسایی نیست، تست داده باشید، باز هم ممکن است آلوده باشید. هم‌چنین، ممکن است بعدا ویروس کرونا را گرفته و لازم باشد دوباره تست بدهید. بنابراین حتی اگر قبلا تست PCR شما منفی بوده و سپس در معرض علائم قرار گرفتید یا علائمتان بدتر شده، باید مجددا تست دهید.

اگر تست ویروس کرونا شما مثبت شد و بیمار شدید، زمانی که بهبود یافتید، پزشکتان ممکن است یک تست دیگر برای سنجیدن بهبودی شما و تعیین این که هنوز بیماری شما واگیردار است یا خیر، درخواست کند. CDC توصیه می‌کند کسانی که تست PCR آن‌ها مثبت بوده می‌توانند در صورت منفی بودن دو نمونه متوالی جمع آوری شده در فاصله ۲۴ ساعت با خیال راحت به سر کار خود برگردند.

با این حال، این الزامی نیست. بیشتر افراد پس از گذشت زمان کافی و احساس بهتر شدن حالشان، می‌توانند قرنطینه‌ی خود را پایان بدهند. لطفا در مورد مدت زمان قرنطینه بعد از ابتلا به کووید ۱۹ با پزشک خود مشورت کنید.

منبع: CLEVELANDClINIC