آمادهی ترک سیگار هستید؟ فواید ترک سیگار را میدانید؟ چگونه میتوانید سیگار کشیدن را ترک کنید؟ در این مقاله از تریتا انواع روش ترک سیگار و فواید ترک سیگار را معرفی میکنیم و نکاتی در این زمینه ذکر خواهیم کرد که به کار گرفتن این نکات، به شما کمک میکنند تا عادت سیگار کسیدن را برای همیشه ترک کنید. با ما همراه باشید.
چرا ترک سیگار سخت است؟
شاید اولین سوالی که در مواجهه با انواع روش ترک سیگار به ذهن میرسد، این باشد که چرا «ترک سیگار کار سختی است»؟ همهی ما خطرات سیگار کشیدن را برای سلامتی میدانیم، اما آگاهی از خطرات سیگار، ترک کردن عادت مصرف آن را را آسانتر نمیکند. ترک کردن سیگار، حتی اگر جوانی باشید که گاه به گاه سیگار میکشد و یا فردی که روزانه یک بسته سیگار را دود میکند، در هر صورت میتواند کار بسیار سختی باشد. مصرف سیگار، هم یک اعتیاد فیزیکی و هم یک عادت روانی محسوب میشود. نیکوتینِ موجود در سیگار، حالت سرخوشی موقت و اعتیاد آوری را با خود به همراه دارد. در هنگام تلاش برای ترک سیگار، از بین بردن این اثر منظم نیکوتین باعث میشود که بدن شما علائم ترک فیزیکی و میل به ترک آن را تجربه کند. وجود اثر «احساس خوب»ِ نیکوتین بر مغز، میتواند باعث شود که افراد به عنوان یک راه سریع و قابل اعتماد برای کاهش استرس و رهایی از آن به سیگار متوسل شوند. همچنین سیگار کشیدن میتواند روشی برای مقابله با افسردگی، اضطراب و یا حتی کسالت باشد. حال، ترک کردن سیگار یعنی پیدا کردن راههای متفاوت و سالمتر برای مقابله با احساسات ناخوشایندی که ذکر شد.
سیگار کشیدن به عنوان یک عادت روزانه در نظر گرفته میشود. زیرا ممکن است یک واکنش خودکار از سوی فرد باشد و برای مثال، بدون این که خودش متوجه بشود، بعد از قهوه صبح خود سیگار بکشد یا در حالی که سر کار در حال استراحت است و یا وقتی پس از پست سر گذاشتن یک روز پر جنبوجوش به خانه میرسد، سیگاری آتش بزند. همچنین ممکن است فرد در محیطی قرار بگیرد که دوستان، خانواده و یا همکارانش سیگار میکشند و این بخشی از مدل ارتباطی فرد با آنهاست. برای متوقفکردن موفقیتآمیز مصرف سیگار، شما باید هم به اعتیاد به مصرف سیگار و هم به عادتها و روالهایی که با آن همراه هستند، توجه کنید. با حمایت درست و داشتن برنامهای مدون برای ترک، هر فرد سیگاریای میتواند اعتیاد به مصرف سیگار را ترک کند؛ حتی اگر قبلا چندین بار امتحان کرده و شکست خورده باشد.
پیش از این در رابطه با نحوه کارکرد سیستم پاداش مغز در اعتیاد صحبت کردهایم، که از اینجا میتوانید به آن مطلب دسترسی داشته باشید.
داشتن برنامه شخصی برای سیگار کشیدن
در حالی که برخی از سیگاریها موفق به ترک ناگهانی عادت مصرف ُیگار خود میشوند، اما بسیاری از افراد با داشتن یک برنامه مناسب جهت پیروی از آن، بهتر میتوانند خود را در مسیر ترک عادت نگه دارند. یک برنامه ترک خوب، هم به چالش کوتاه مدت توقف سیگار کشیدن و هم به چالش بلند مدت جهت جلوگیری از بازگشت به عادت مصرف سیگار توجه میکند. همچنین این برنامه باید متناسب با نیازهای خاص و عادات سیگار کشیدن فرد باشد. در ابتدای مسیر ترک سیگار، کمی وقت صرف کنید و به این فکر کنید که شما چه نوع سیگاریای هستید؟ چه لحظاتی از زندگی شما به سیگار نیاز دارند و چرا؟ پاسخ به این پرسشها به شما کمک میکند که بدانید کدام نکات، تکنیکها و یا درمانهای ممکن میتوانند برای شما سودمندتر باشند.
- آیا شدت مصرف شما بسیار بالاست (بیش از یک بسته در روز)؟ یا معمول است؟
- آیا فعالیتها، مکانها و یا افرادی وجود دارند که با سیگار کشیدن شما مرتبط هستند؟ آیا احساس میکنید که باید بعد از هر وعده غذایی و یا هر زمان که استراحت میکنید، سیگار بکشید؟
- آیا زمانی که احساس استرس میکنید به سیگار دسترسی دارید؟ یا سیگار شما با سایر مواد اعتیاد آور مثل الکل و یا قمار در ارتباط است؟
حال برنامه ترک سیگار خود را با START آغاز کنید
- تاریخ ترک را تنظیم کنید. (Set a quit date). تاریخی را در عرض دو هفته آینده انتخاب کنید تا بدون از دست دادن انگیزه خود، زمان کافی برای آماده شدن برای ترک را داشته باشید. اگر شما عمدتا در محل کار سیگار میکشید، آخر هفته را برای ترک عادت خود انتخاب کنید، به این ترتیب چند روز وقت دارید تا خود را با تغییرات وفق دهید.
- به خانواده، دوستان و همکاران خود بگویید که قصد دارید سیگار را ترک کنید. (Tell family, friends, and co-workers that you plan to quit) اجازه دهید دوستان و خانوادهتان در برنامه ترک سیگار شما مشارکت کنند و به آنها بگویید که برای توقف مصرف سیگار، به حمایت و تشویق آنها نیاز دارید. همچنین دنبال دوست یا آشنایی بگردید که او هم قصد ترک سیگار را دارد. شما میتوانید به یکدیگر کمک کنید تا از این دوران دشوار عبور کنید.
- پیشبینی کنید و برای چالشهایی که در زمان ترک با آنها مواجه خواهید شد برنامهریزی کنید. (Anticipate and plan for the challenges you’ll face while quitting) بیشتر افرادی که مجددا سیگار کشیدن را شروع میکنند این کار را در سه ماه اول انجام میدهند. شما میتوانید با آماده شدن برای چالشهای مرسوم مانند چالش ترک نیکوتین، اشتیاق شدید به مصرف سیگار را کنترل کنید.
- سیگار و دیگر محصولات تنباکو را از منزل، اتومبیل و محل کار خود حذف کنید. (Remove cigarettes and other tobacco products from your home, car, and work) همه سیگارهای خود، فندک، زیرسیگاری و کبریت را دور بریزید. لباسهایتان را بشویید و هر چیزی که بوی دود میدهد را تمیز کنید. ماشین خود را بشویید، پردهها و فرشهای منزل را تمیز کنید و لوازم منزل را ضدعفونی کنید و خلاصه رد و آثار سیگار را از محل زندگی خود دور کنید.
- با پزشک خود در مورد دریافت کمک برای ترک صحبت کنید. (Talk to your doctor about getting help to quit) پزشک شما میتواند برای کمک به علائم ترک اعتیاد دارو تجویز کند.
محرکهای سیگار کشیدن خود را شناسایی کنید
یکی از بهترین کارهایی که میتوانید برای ترک سیگار انجام دهید، شناسایی چیزهایی است که شما را وادار به سیگار کشیدن میکنند، از جمله شرایط خاص، فعالیتها، احساسات و افراد. برای این کار توصیه میشود که یک دفتر برای ثبت نکات داشته باشید. داشتن یک دفتر برای ثبت عوامل تحریککننده، میتواند به شما کمک کند تا الگوها و محرکهای مصرف خود را به صفر برسانید. به مدت یک هفته و یا بیشتر که به زمان ترک سیگار خود نزدیک میشوید، یک دفترچه برای ثبت اوقات سیگار خود به همراه داشته باشید. به لحظات هر روز که میخواهید سیگار بکشید دقت کنید:
- چه ساعتی بود؟
- شدت ولع مصرف (در مقیاس ۱ تا ۱۰) چقدر بود؟
- چه کار میکردید؟
- با چه کسی بودید؟
- چه احساسی داشتید؟
- بعد از سیگار کشیدن چه احساسی داشتید؟
آیا سیگار میکشید تا خود را از بند احساسات ناخوشایند آزاد کنید؟
بسیاری از افراد، برای مدیریت احساسات ناخوشایند مانند استرس، افسردگی، تنهایی و اضطراب به سیگار روی میآورند. وقتی روز بدی را پشت سر میگذارید، به نظر میرسد که سیگار تنها دوست شما است. با این حال، به همان اندازه که سیگار راحتی فراهم میکند، مهم است که به یاد داشته باشید که راههای سالمتر و موثرتری برای کنترل احساسات ناخوشایند وجود دارد. این راهها میتواند شامل ورزش کردن، مراقبه کردن، استراتژیهای تمدد اعصاب و یا تمرینهای ساده تنفسی باشد. برای بسیاری از افراد، یکی از جنبههای مهم ترک سیگار، یافتن راههای جایگزین برای کنترل این احساسات دشوار بدون تمایل به مصرف سیگار است. حتی زمانی که سیگار دیگر بخشی از زندگی شما نیست، احساسات دردناک و ناخوشایندی که ممکن است شما را به سیگار کشیدن در گذشته وادار کرده باشد، همچنان باقی خواهند ماند. بنابراین بهتر است کمی وقت خود را صرف فکر کردن در مورد روشهای مختلف مقابله با شرایط استرسزا و ناراحتیهای روزانهای کنید که به طور معمول شما را به سمت روشن زدن سیگار سوق میدهند.
نکاتی برای اجتناب از محرکهای مشترک
اجتباب از همراهی با افراد سیگاری: زمانی که دوستان، خانواده و همکاران در اطراف شما سیگار میکشند، رها کردن و یا اجتناب از برگشتن به عادت مصرف سیگار میتواند دو برابر سخت از قبل باشد. برای همین در مورد تصمیم خود برای ترک سیگار صحبت کنید تا مردم بدانند که وقتی با آنها در ماشین هستید، قادر به سیگار کشیدن نخواهند بود. در محل کار خود، هنگام استراحت افراد غیر سیگاری را پیدا کنید و یا کارهای دیگری را برای انجام دادن پیدا کنید، مانند پیادهروی کردن.
پس از غذا: برای برخی سیگاریها، پایان دادن به غذا به معنای روشن شدن سیگار است و چشمانداز رها کردن این عادت، ممکن است دلهرهآور به نظر برسد. اما میتوانید این لحظه را بعد از غذا با چیز دیگری مثل یک میوه، یک دسر سالم، یک تکه شکلات و یا یک تکه آدامس عوض کنید.
مقابله با علائم محرومیت از نیکوتین
زمانی که سیگار کشیدن را رها کردید، ممکن است برخی از علائم فیزیکی که در هنگام ترک کردن نیکوتین به وجود میآیند را تجربه کنید. ترک نیکوتین به سرعت و معمولا ظرف یک ساعت پس از دود کردن آخرین سیگار شروع میشود و دو تا سه روز بعد اوج میگیرد. نشانههای ترک نیکتونین میتواند چند روز تا چند هفته طول بکشد و از فردی به فرد دیگر فرق داشته باشد.
نشانههای رایج ترک نیکوتین عبارتند از:
- میل شدید به مصرف سیگار
- زودرنجی، ناامیدی یا عصبانیت
- اضطراب یا نگرانی
- دشواری تمرکز
- بیقراری
- افزایش اشتها
- سردرد
- بیخوابی
- لرزش اندام
- افزایش سرفه
- خستگی
- یبوست یا ناراحتی شکم
- افسردگی
- کاهش ضربان قلب
با توجه به این که این علائم ترک ممکن است ناخوشایند باشند، مهم است که به یاد داشته باشید که این علائم موقتی هستند و پس از گذر چند هفته بهبود مییابند. زیرا سم از بدن شما دفع میشود. در این فاصله، دوستان و خانواده خود را از شرایط خود آگاه سازید و به آنها بفهمانید که شما خود معمولیتان نیستید و از آنها بخواهید شما را درک کنند. همچنین فواید و مزایایی که ترک سیگار برایتان دارد را به خود یادآوری کنید تا بتوانید بهتر با این علائم کنار بیایید.
مدیریت میل به مصرف سیگار | یادآوری فواید ترک سیگار
در حالی که اجتناب از محرکهای سیگار کشیدن به کاهش تمایل شما به سیگار کشیدن کمک میکند، احتمالا نمیتوانید به طور کامل از تمایل به مصرف سیگار اجتناب کنید. خوشبختانه، این اشتیاق معمولا خیلی طول نمیکشد (حدود ۵ یا ۱۰ دقیقه.). اگر وسوسه شدید که سیگاری روشن کنید، به خودتان یادآوری کنید که اشتیاق به زودی میگذرد و سعی کنید آن را به تاخیر بیندازید. داشتن آمادگی از قبل و داشتن استراتژیهایی برای مقابله با این نیاز نیز میتواند شما را در دوری از مصرف سیگار کمک میکند.
- حواس خودتان را به کاری مشغول کنید. ظرفها را بشویید، تلویزیون را روشن کنید، دوش بگیرید یا با یک دوست تماس بگیرید. انجام هر فعالیتی تا زمانی که ذهن شما را از سیگار کشیدن دور کند، مهم است.
- به خودتان یادآوری کنید که چرا تصمیم به ترک سیگار گرفتید. فواید ترک سیگار را به خاطر بیاورید و بر دلایل خود برای ترک سیگار تمرکز کنید. از جمله فواید سلامتی (به عنوان مثال، کاهش خطر بیماریهای قلبی و سرطان ریه)، ظاهر بهتر، پولی که پسانداز میکنید، و افزایش اعتماد به نفس.
- از موقعیتهای وسوسهانگیز دور شوید. جایی که هستید و یا کاری که انجام میدهید ممکن است باعث تحریک اشتیاق شما شود. اگر اینطور است، تغییر محیط میتواند همه چیز را تغییر دهد.
- به خودتان پاداش دهید! پیروزیهای خود را جشن بگیرید. هرگاه بر اشتیاق مصرف سیگار غلبه میکنید، به خودتان پاداش بدهید تا انگیزه خود را حفظ کنید.
کنار آمدن با میل به مصرف سیگار در لحظه
- یک جایگزین دهانی به جای سیگار پیدا کنید. سعی کنید چبزهایی در دسترس خود داشته باشید تا وقتی میل مصرف سیگار به سراغتان میآید، آن را در دهان خود قرار دهید. برای مثال وقتی در خانه هستید برگ نعناع، هویج، ساقه کرفس، آدامس و یا دانههای آفتاب گردان را امتحان کنید یا یک نی نوشیدنی را در دهان خود قرار دهید.
- ذهن خود را مشغول کنید. کتاب یا مجلهای بخوانید، به موسیقیای که دوست دارید گوش دهید، جدول و یا پازل سودوکویی را حل کنید یا یک بازی آنلاین انجام دهید.
- دستان خود را به کاری مشغول نگه دارید. توپهای کوچک، مداد یا گیرههای کاغذی جایگزین خوبی برای رفع نیاز به تحریک لمسی هستند.
- دندانهای خود را مسواک بزنید. داشتن دندانهای تمیز و پاک میتواند به از بین بردن اشتیاق به کشیدن سیگار کمک کند.
- آب بنوشید. به آرامی یک لیوان بزرگ آب بنوشید. این ماده نه تنها به دفع اشتیاق مصرف کمک میکند، بلکه به به حداقل رساندن علائم ترک نیکوتین نیز کمک میکند.
- چیز دیگری را آتش بزنید. مثلا به جای این که یک سیگار روشن کنید، یک شمع را روشن کنید.
- فعال باشید. به پیادهروی بروید، چند حرکت سریع و یا شنا انجام دهید، کمی حرکات کششی یوگا را امتحان کنید و یا در اطراف منزل خود بدوید.
- سعی کنید آرام باشید. چیزی را انجام دهید که شما را آرام میکند، مانند حمام گرم، مراقبه، خواندن کتاب و یا تمرین تمرینات تنفسی عمیق.
- به جایی که سیگار کشیدن مجاز نیست، بروید. مثلا به یک ساختمان، فروشگاه، مرکز خرید، کافیشاپ و یا تئاتر سینما و یا هر جایی که در آن ممنوعیت مصرف سیگار وجود دارد، بروید.
جلوگیری از افزایش وزن پس از ترک و بهرهمند شدن از فواید ترک سیگار
سیگار کشیدن به عنوان یک عامل مهار کننده اشتها عمل میکند، بنابراین وقتی افراد تصمیم به ترک سیگار میگیرند، افزایش وزن، یک نگرانی رایج برای بسیاری از آنها است. این موضوع حتی میتواند بهانهای باشد که از آن به عنوان دلیلی برای عدم تلاش برای ترک سیگار استفاده شود. اگرچه این درست است که بسیاری از سیگاریها در عرض حدود شش ماه پس از توقف سیگار کشیدن، دچار افزایش وزن میشوند، اما این افزایش معمولا به طور متوسط حدود سه کیلوگرم است و به مرور زمان کاهش مییابد. همچنین مهم است به یاد داشته باشید که داشتن چند کیلوگرم اضاف وزن برای چند ماه، به اندازه سیگار کشیدن به قلب شما آسیب نخواهد رساند. با این حال، وقتی سیگار کشیدن را رها میکنید، افزایش وزن اجتنابناپذیر نیست.
سیگار کشیدن باعث کاهش یافتن قدرت حس بویایی و چشایی شما میشود، بنابراین بعد از ترک سیگار، غذاها اغلب جذابتر به نظر میرسند. همچنین اگر تصمیم بگیرید لذت دهانی سیگار کشیدن را با خوردن غذاهای ناسالم جایگزین کنید، ممکن است اضافه وزن بیشتری را هم تجربه کنید. بنابراین، مهم است که روشهای سالمی برای مقابله با احساسات ناخوشایند مانند استرس، اضطراب، یا کسالت به جای پرخوری عاطفی و بدون فکر پیدا کنید. در ادامه چند راهکار پیشنهاد میشود:
- خودتان را تربیت کنید. به جای اینکه احساس استرس، اضطراب و یا افسردگی به مصرف سیگار و یا پرخوری تبدیل شود، راههای جدیدی برای تسکین سریع خود یاد بگیرید. برای مثال به موسیقی نشاطآور گوش دهید یا یک فنجان چای بنوشید.
- غذاهای سالم و متنوع بخورید. مقدار زیادی میوه، سبزیجات و چربیهای سالم بخورید. از غذاهای شیرین، انواع نوشابه و غذاهای سرخشده اجتناب کنید.
- یاد بگیرید که به طور آگاهانه غذا بخورید. پرخوری عاطفی معمولا ناخودآگاه و بدون فکر است. زمانی که سرگرم تماشای تلویزیون میشوید و یا به تلفن خود خیره میشوید، خوردن یک ظرف بستنی آسان است اما با حذف حواسپرتیها هنگام غذا خوردن، راحتتر میتوانید بر این تمرکز کنید که چه مقدار غذا میخورید و واقعا چه احساسی دارید. علاوه بر این خواهید فهمید که آیا واقعا گرسنه هستید یا برای دلایل دیگری به خوردن روی آوردهاید.
- مقدار زیادی آب بنوشید. حداقل ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید. آب به شما کمک میکند احساس سیری کنید و زمانی که گرسنه نیستید از خوردن خودداری کنید. همچنین نوشیدن آب به بیرون راندن سموم از بدن هم کمک میکند.
- قدم بزنید. این کار نه تنها به شما کمک میکند کالری بسوزانید و وزن خود را کم کنید بلکه به کاهش احساس استرس و ناامیدی ناشی از ترک سیگار نیز کمک میکند.
درمانهای جایگزین برای ترک سیگار | یادآوری فواید ترک سیگار به خود
کارهای زیادی وجود دارد که میتوانید برای جلوگیری از سیگار کشیدن انجام دهید که شامل روشهای جایگزینی نیکوتین، سیگار الکترونیکی و یا داروهای تجویزی نمیشود. این موارد عبارتند از:
- هیبنوتیزم: هیبنوتیزم یک گزینه محبوب است که نتایج خوبی را برای بسیاری از سیگاریهایی که در تلاش برای ترک سیگار هستند، به همراه داشته است. هر چیزی که ممکن است از روی هیپنوتیزمکنندههای صحنههای نمایش دیده باشید را فراموش کنید. هیپنوتیزم با وارد کردن شما به یک حالت آرامش عمیق که در آن شما پذیرای پیشنهادهایی هستید که عزم شما برای توقف سیگار کشیدن و افزایش احساسات منفی شما نسبت به سیگار را تقویت میکند، کار میکند.
- طب سوزنی: یکی از قدیمیترین تکنیکهای پزشکی شناخته شده است. برخی معتقدند که طب سوزنی با تحریک بدن برای آزاد شدن اندورفین (تسکین درد طبیعی) که به بدن اجازه استراحت میدهد، کار میکند. به عنوان یکی از انواع روش ترک سیگار، طب سوزنی میتواند در مدیریت علائم ترک سیگار مفید واقع شود.
- رفتار درمانی: اعتیاد به نیکوتین به رفتارهای عادتی و یا آیینهای مربوط به سیگار کشیدن مرتبط است. رفتار درمانی بر یادگیری مهارتهای جدید مقابله و شکستن آن عادتها تمرکز میکند.
- درمانهای انگیزشی: کتابهای خودیاری و وبسایتها میتوانند راههایی برای انگیزه دادن به خود برای ترک سیگار و یادآوری فواید ترک سیگار ارائه دهند. یک مثال معروف محاسبه پولی که پسانداز میشود است. برخی از افراد به عنوان یکی از فواید ترک سیگار، تنها با محاسبه میزان پولی که به دلیل عدم مصرف سیگار پسانداز میکنند، توانستهاند انگیزهی ترک پیدا کنند.
در مورد تنباکو بدون دود
تنباکو بدون دود راه سالمی برای سیگار نکشیدن نیست. تنباکو بدون دود که به تنباکو جویدنی مشهور است، یک جایگزین ایمن برای مقابله با سیگار کشیدن نیست. زیرا شامل همان ماده شیمیایی اعتیادآور، یعنی نیکوتین است که در سیگار وجود دارد. در واقع مقدار نیکوتین جذب شده از تنباکوی بدون دود میتواند ۳ تا ۴ برابر مقدار تحویل داده شده توسط سیگار باشد.
اگر دچار لغزش شدید، چه کاری انجام دهید؟
بسیاری از مردم قبل از اینکه بتوانند برای همیشه سیگار کشیدن را ترک کنند، چندین بار برای این کار تلاش میکنند. بنابراین اگر پس از تصمیم به ترک، دوباره سیگار کشیدید، خودتان را سرزنش نکنید. در عوض، با یادگیری از اشتباهات خود، آن را به فرصتی دوباره برای برگشتن به پیمانی که با خود میبندید تبدیل کنید. سعی کنید آنچه را که درست قبل از مصرف دوباره سیگار اتفاق افتاده را آنالیز کنید و محرکها و نقاط ضعفی را که به آنها دچار شدید را شناسایی کنید. سپس یک برنامه جدید برای توقف مصرف سیگار تدوین کنید که مشکلات برنامه قبلیتان را اصلاح میکند. اگر دچار لغزش شدید، شکست خورده نیستید و این به این معنی نیست که نمیتوانید برای همیشه سیگار را ترک کنید. اجازه ندهید لغزش به عامل توقفی برایتان تبدیل شود. مهم است که هر چه زودتر به مسیر ترک عادت خود برگردید. شما میتوانید انتخاب کنید که از اشتباهات خود یاد بگیرید و اجازه دهید تا به عامل انگیزهبخش شما تبدیل شود تا سختتر تلاش کنید و از انواع روش ترک سیگار کمک بگیرید و یا میتوانید از آن به عنوان بهانهای برای بازگشت به عادت سیگار کشیدن خود استفاده کنید. در هر صورت انتخاب با شماست. لغزش الزاما نمیتواند منجر به بازگشت به عادت قبلی شود.
در این مطلب سعی کردیم علت سخت بودن ترک سیگار را توضیح دهیم. همچنین به راههایی برای ترک سیگار و کنار آمدن با مشکلات پس از ترک سیگار اشاره کردیم.
منبع: HelpGuide